Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy (druki nr 318 i 401).
Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga mam przyjemność przedstawić stanowisko klubu w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy, który wpłynął do Sejmu w dniu 18 kwietnia br.
Szanowni Państwo! Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej gwarantuje Polkom i Polakom prawo do pracy w warunkach bezpiecznych, higienicznych, w warunkach, które nie powinny nam szkodzić. Rządowy projekt omawianej ustawy jest właśnie elementem realizacji tych założeń w oparciu o europejskie standardy pracy. Wzmacnia on ochronę pracowników przed szkodliwymi substancjami w miejscu pracy. Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2022/431 z dnia 9 marca 2022 r. zmieniającą dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagennych podczas pracy, zwaną dalej dyrektywą 2022/431, należało wdrożyć do polskiego porządku prawnego do dnia 5 kwietnia 2024 r.
Dyrektywa 2022/431 wprowadziła istotną zmianę merytoryczną w tej poprzedniej dyrektywie, rozszerzając jej zakres o substancje reprotoksyczne. Dyrektywa 2004/37/WE jest wdrożona do polskiego prawa w kilku aktach prawnych. W zakresie swojej regulacji wdraża ją art. 222 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r., zwanej dalej Kodeksem pracy. Pozostałe akty prawne wdrażające tę dyrektywę pozostają we właściwości ministra zdrowia.
Substancja reprotoksyczna oznacza substancję lub mieszaninę, która spełnia kryteria klasyfikacji jako czynnik działający szkodliwie na rozrodczość kategorii 1A lub 1B, określony w załączniku do rozporządzenia nr 1272/2008.
Podobnie jak w przypadku czynników rakotwórczych czy mutagennych, substancje reprotoksyczne wzbudzają szczególnie duże obawy, ponieważ mogą mieć poważne i nieodwracalne skutki dla zdrowia pracowników i ich potomstwa. Przykładowe substancje reprotoksyczne to metale i ich związki - takie jak ołów, kadm, chrom, nikiel, rtęć i metylortęć - związki boru, tlenek węgla, niektóre pestycydy i biocydy, ftalany itd. Są to wszystko substancje, które są bardzo niebezpieczne i toksyczne. Pracownicy pracujący w kontakcie z tymi substancjami są zatrudnieni przede wszystkim przy produkcji i stosowaniu pestycydów, produkcji i przetwórstwie tworzyw sztucznych, w przemyśle gumowym, farmaceutycznym, metalurgicznym, kosmetycznym, w budownictwie, a także w placówkach ochrony zdrowia i warsztatach samochodowych. Należy nadmienić, że zgodnie z przepisami prawa prace w narażeniu na substancje lub mieszaniny o działaniu szkodliwym na rozrodczość oraz szkodliwie oddziałujące na dzieci karmione piersią są wzbronione dla kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią oraz dla młodocianych.
Rozszerzenie zakresu dyrektywy o substancje reprotoksyczne wynika z tego, że - podobnie jak w przypadku czynników rakotwórczych czy mutagennych - substancje te mogą mieć poważne i nieodwracalne skutki dla zdrowia pracowników, które mogą ujawnić się dopiero po wielu latach. Są to tzw. odległe skutki dla zdrowia.
Regulacje zawarte w projektowanym art. 222 Kodeksu pracy są skierowane do pracodawców prowadzących działalność związaną z występowaniem czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Projektowane zmiany pozwolą na podejmowanie odpowiednich działań przez pracodawców w celu ochrony zdrowia przed czynnikami rakotwórczymi, mutagennymi czy reprotoksycznymi.
Ochrona pracownika przed działaniem tych substancji to nie tylko kwestia prawa Unii Europejskiej, nie tylko kwestia naszej konstytucji, ale to szalenie ważna sprawa dla polskich pracowników. Przestrzegamy w ten sposób konstytucji, prawa unijnego i chcemy, żeby miejsce pracy było bezpieczne, komfortowe i zdrowe dla każdego pracownika. Niestety, jak podaje Główny Urząd Statystyczny, ok. 260 tys. pracowników w Polsce pracuje w narażeniu na czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy.
Projekt ustawy przewiduje okres przejściowy na wydanie przepisów wykonawczych na podstawie znowelizowanego art. 222 § 3 Kodeksu pracy, wynoszący 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej, nie stwarza zagrożeń korupcyjnych.
Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga będzie głosował za dalszym procedowaniem i przyjęciem tego projektu ustawy. Bardzo dziękuję.