Posłanka Agnieszka Maria Kłopotek - Wystąpienie z dnia 07 lutego 2024 roku.

Stenogram

2. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej (druk nr 32).

Poseł Agnieszka Maria Kłopotek:

    Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Panie i Panowie Posłowie! Uczestnicy Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej! Mam przyjemność w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga przedstawić obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej.

    Projekt ustawy został zainicjowany przez komitet inicjatywy ustawodawczej, do którego przystąpiło ponad 30 organizacji. Do Sejmu projekt ten trafił 11 kwietnia 2023 r., pierwsze czytanie miało miejsce dopiero 20 listopada 2023 r., ale postępowanie ustawodawcze nie zostało zakończone i dzisiaj przystępujemy do dalszego procedowania nad tym projektem ustawy.

    Jednym z głównych założeń tego projektu jest zapobieganie degradacji ekonomicznej i pogorszeniu sytuacji ekonomicznej wdów i wdowców pobierających świadczenia emerytalne. W obecnym stanie prawnym w przypadku zbiegu prawa do kilku świadczeń emerytalno-rentowych obowiązuje zasada wypłaty tylko jednego świadczenia. Uprawniona osoba musi dokonać wyboru, które świadczenie chce otrzymywać. Jeżeli tego nie zrobi sama, odpowiedni organ będzie wypłacał wyższe świadczenie.

    Niestety obecnie ok. 1,5 mln osób w Polsce ma ogromny problem z utrzymaniem się po śmierci współmałżonka. Jeżeli w małżeństwie pierwszy odejdzie mąż, to kobieta, która zazwyczaj ma znacznie niższą emeryturę, zarówno ze względu na krótszy okres składkowy, przerwy w okresie składkowym ze względu na urodzenie i wychowywanie dzieci, jak i z powodu niższych zarobków, bo niestety w Polsce cały czas mamy do czynienia z luką płacową, musi podjąć decyzję, czy zostaje przy swojej emeryturze, czy przechodzi na 85% świadczenia męża, tzw. rentę rodzinną.

    Kobiety żyją statystycznie w Polsce o 9 lat dłużej i mają znacznie niższe emerytury. Często takich kobiet nie stać na godne życie. Chcę podkreślić, że kobiety często pracują na kilku etatach, nie tylko zawodowo - zajmują się domem, wychowują dzieci, jest to bardzo ciężka praca. Średnia emerytura kobiety wynosi o ok. 1 tys. zł mniej niż emerytura mężczyzny. Jak często mówią seniorzy, seniorki: za mało, by żyć, za dużo, by umrzeć. Wielu świadczeniobiorców uważa, że taki system, obowiązujący w tej chwili, jest niesprawiedliwy. W wielu krajach Unii Europejskiej obowiązują inne reguły dotyczące zbiegu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, w większości z nich są świadczenia właśnie łączone.

    Projekt ustawy zakłada, że pozostała przy życiu osoba, kobieta czy mężczyzna, może zachować swoje świadczenie emerytalne i otrzymywać 50% renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku lub zdecydować się na pobieranie renty rodzinnej po współmałżonku i 50% swojego świadczenia emerytalnego. Prawo do takiego rozwiązania mogą mieć wszyscy uprawnieni do świadczeń ubezpieczeni w ZUS, KRUS, mundurowi, policja, strażacy czy nauczyciele.

    Górny limit otrzymywanego świadczenia ma nie przekraczać trzykrotności średniej emerytury, obecnie jest to kwota ok. 7600 zł, a po wolaryzacji w marcu 2024 r. będzie to wynosić ok. 8,5 tys. zł. W tej chwili resort skłania się do tego, aby wprowadzić ten system w tzw. modelu kroczącym.

    Szanowni Państwo! 1,5 mln seniorów to bardzo duża grupa społeczna, która w tej chwili najbardziej odczuwa skutki wysokiej inflacji. Waloryzacja rent i emerytur nie nadąża za inflacją. Wśród tej grupy społecznej rośnie liczba osób zagrożonych ubóstwem i nędzą. Najczęstszym stwierdzeniem samotnego seniora jest powiedzenie: nie stać mnie na to. Leki, podstawowa żywność, ubrania, środki czystości, higieny osobistej to dla nich bardzo często produkty luksusowe. Jak wynika z ˝Raportu o biedzie˝ Szlachetnej Paczki za rok 2023, ok. 300 tys. seniorów żyje w skrajnym ubóstwie. Przeczytałam ten raport i są tam porażające stwierdzenia seniorów, których nie stać na podstawowe rzeczy, artykuły pierwszej potrzeby. Ubóstwo często pozbawia ludzi szacunku do samych siebie, wyklucza z życia społecznego, z relacji z innymi. Te osoby stają się samotne, porzucone i czują się pozostawione same sobie, a przecież poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego powinno być podstawowym elementem życiowej stabilizacji.

    Propozycja renty wdowiej jest też elementem rozmów i umowy koalicyjnej. Chcę również przypomnieć, że jednym z trzech założeń programu Polskiego Stronnictwa Ludowego ˝Uczciwa Polska˝ było właśnie dziedziczenie emerytury. My nie nazywaliśmy tego rentą wdowią, tylko dziedziczeniem emerytury. W przypadku śmierci jednego ze współmałżonków drugi otrzymywałby 100% wyższej emerytury i dodatkowo 50% niższej emerytury. Jest to według nas sprawiedliwe, ponieważ małżonkowie stanowili przez długi czas jedno gospodarstwo domowe i po śmierci jednego z nich drugiemu trudno związać koniec z końcem. Najczęściej dotyczy to właśnie kobiet, które mają zdecydowanie niższe świadczenia emerytalne.

    Uważamy, że proponowane rozwiązania są bardzo potrzebne i należą się naszym seniorom, zwłaszcza tym, którzy otrzymują najniższe świadczenia, w tym również z KRUS. Dlatego Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga będzie głosował za przekazaniem projektu ustawy do dalszego procedowania. Dziękuję bardzo. (Oklaski)