Klub Parlamentarny Polska 2050 - Trzecia Droga

Stenogram

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Marcin Skonieczka:

    Panie marszałku, Wysoka Izbo, pani minister, w latach 2015-2023, za rządów Zjednoczonej Prawicy, mieliśmy do czynienia z ograniczaniem niezależności samorządu terytorialnego. Raport NIK potwierdza, że dochody własne były zastępowane dochodami transferowymi, które bardzo często były przyznawane w sposób uznaniowy. Szczególnie sytuacja, jeśli chodzi o finanse samorządów, pogorszyła się po wdrożeniu reformy Polski Ład. Było to związane ze zmniejszeniem dochodów z podatku PIT. Znaczny, duży wpływ na kondycję finansów miała też w poprzednich latach rosnąca luka oświatowa. Rozwiązaniem tych problemów finansowych samorządów jest reforma, którą przygotowuje Ministerstwo Finansów. Ma ona zapewnić przede wszystkim większą autonomię i przewidywalność dochodów.

    W związku z tym zwracam się do pani minister z następującymi pytaniami. Na jakim etapie są prace nad zmianą ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego? Kiedy będą gotowe symulacje dochodów dla poszczególnych gmin, powiatów i województw? Bo takie symulacje były zapowiadane. Kolejne pytanie dotyczy tego, jaka jest łączna wysokość przewidywanych dochodów samorządów z PIT w 2025 r. To samo pytanie, jeśli chodzi o CIT. Ostatnie pytanie dotyczy tego, czy Ministerstwo Finansów w kolejnych latach planuje zmniejszać lukę oświatową i czy są już wstępne przymiarki, jaka będzie wysokość subwencji oświatowej w 2025 r. Dziękuję bardzo.

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Hanna Majszczyk:

    Panie marszałku, Wysoki Sejmie, rzeczywiście zmiany w zakresie finansowania jednostek samorządu terytorialnego, które miały miejsce w ostatnich latach, w zasadzie zmiany innych przepisów, które doprowadziły do zaburzenia gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, były jednym z elementów czy też jednym z powodów, dla których Ministerstwo Finansów zdecydowało się przygotować zmiany w systemie finansowania dochodów JST. Oczywiście powodem było również to, że obecnie jeszcze obowiązujący system finansowania, ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, obowiązuje już bardzo długo i pewne zasady, które wynikają z obowiązującej ustawy, po prostu już na obecną chwilę się nie sprawdzają. System właściwie jest w wielu przypadkach dysfunkcyjny, nie odzwierciedla potrzeb i kierunków finansowania czy też dofinansowywania jednostek samorządu terytorialnego. Przygotowywana reforma, o której pan poseł wspominał, a właściwie prace nad tą reformą rozpoczęły się na początku lutego, czyli była to praktycznie druga ustawa, duża ustawa, z którą Ministerstwo Finansów ruszyło. Pierwsza to był oczywiście budżet państwa, bo był to priorytet z oczywistych względów, ale kolejna była już ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Przeprowadziliśmy prekonsultacje ze stroną samorządową. Kierunki proponowane przez resort finansów zostały pozytywnie zaopiniowane. Dzisiejszy stan, w którym jesteśmy, o który pan poseł pytał: uzyskaliśmy wpis do prac rządu, jest to już zawieszone na stronach Rządowego Centrum Legislacji, a wszystkie akty prawne, które uzyskały zgodę i są objęte tym wpisem, mogą już rozpocząć swoją procedurę legislacyjną. My tak naprawdę jesteśmy na końcówce przygotowywania przepisów tej ustawy. Moim zdaniem, tak oceniam te prace, że są one na takim etapie, w pierwszych dniach przyszłego tygodnia projekt ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, który będzie już zawierał te zmiany, o których pan poseł wspominał, ukaże się jako projekt ustawy, który został przekazany do uzgodnień w normalnej procedurze legislacyjnej, co oznacza, że będzie szeroko upubliczniony i skierowany już oficjalnie, po tych prekonsultacjach, o których wspomniałam, do komisji wspólnej rządu i samorządu i tam będzie opiniowany, będą prowadzone rozmowy, mimo że tak jak wspomniałam, było to już kierunkowo uzgodnione ze stroną samorządową.

    Jeżeli chodzi o wyliczenie i symulacje tych wyników dochodów, wyników finansowych dla poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, to chciałam również ponownie zadeklarować i poinformować Wysoką Izbę, że w tej ustawie zamierzamy, w odróżnieniu od poprzednich zmian, nie krytykując w ogóle absolutnie tych zmian, bo taka była też praktyka wiele lat wcześniej, że podawało się te skutki zmian w zakresie finansów jednostek samorządu terytorialnego na bardziej zagregowanych wartościach odnoszących się bądź do całości jednostek samorządu terytorialnego, bądź do poszczególnych kategorii, w zależności od tego, czego dotyczyły zmiany...

    Ponieważ zakres zmian, które proponujemy, jest tak duży w ustawie i w uzasadnieniu do tej ustawy, a w zasadzie w ocenie skutków regulacji, będą przedstawione skutki dla każdej jednostki samorządu terytorialnego z osobna, co oznacza, że każda jednostka będzie mogła się odnaleźć i porównać wynik wprowadzanych zmian, przełożenie tych zmian na ich sytuację finansową. Będziemy to prezentować w takim układzie, że będzie prezentowany wynik, który ta jednostka miałaby, gdyby żadne zmiany nie zostały wprowadzone, jak również w drugiej kolumnie będą prezentowane wyniki tej jednostki samorządu terytorialnego, które uzyskałaby, jeżeli ustawa przez Wysoką Izbę zostanie przyjęta i będzie mogła być realizowana, oczywiście po podpisaniu przez pana prezydenta i ogłoszeniu. Tak że to jest to, jeżeli chodzi o te symulacje.

    Jeżeli chodzi o całkowite skutki, panie pośle, panowie posłowie, w tym momencie jeszcze nie mogę o nich powiedzieć, ponieważ trwają ostatnie przeliczenia, dlatego jeszcze tej ustawy nie ma. W projekcie tej ustawy i w kierunkach zmian, o których informowaliśmy stronę samorządową, i co wynika z wpisu do prac rządu, jeżeli chodzi o założenia tej ustawy, po prostu przechodzimy od subwencji do liczenia różnych potrzeb finansowych jednostek samorządu terytorialnego. Wśród tych potrzeb pojawia się m.in. potrzeba finansowa, ekologiczna. Jest to postulat, który pojawiał się przez lata ze strony samorządów, na terenie których znajdują się obszary prawnie chronione ze względu na ochronę przyrody, czy to parki narodowe, czy Natura 2000. Oczywiście one wiążą się z różnymi formami utrudnień dotyczących prowadzenia i rozwoju jednostki samorządu terytorialnego na danym terenie. W niektórych przypadkach mogą sprzyjać rozwojowi turystyki, w zależności od tego, z jaką formą ochrony przyrody mamy do czynienia. Dlatego mówię, że całościowe skutki jeszcze trudno ocenić.

    W ostatnich dniach uzgadnialiśmy pewne stawki, które będą stosowane dla poszczególnych form ochrony przyrody. Oczywiście nie robimy (Dzwonek) tego indywidualnie, ale we współpracy z Ministerstwem Klimatu i Środowiska. Wzmocnienie jednostek samorządu terytorialnego to przede wszystkim większe dochody własne, co pozwoli zmniejszać lukę oświatową, o której panowie posłowie wspominali.

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Kamil Wnuk:

    Panie marszałku, Wysoka Izbo, szanowni państwo, potrzeby finansowe jednostek samorządu terytorialnego to suma potrzeb edukacyjnych, wyrównawczych, oświatowych, ale także rozwojowych. Dziękuję pani minister za odpowiedź na pytanie kolegi, dziękuję bardzo serdecznie za to, że te potrzeby ekologiczne się pojawiły, bo to pierwszy raz się zdarzyło, a to jest rzeczywiście jedna z rzeczy, która była pomijana, a mamy też nowe formy ochrony, m.in. lasy społeczne, które teraz mają być realizowane, tak że liczę na to, że będą także w założeniach tego planu budżetowego. Niezmiennie się cieszę, że w przyszłym tygodniu będziemy mieli już więcej informacji na temat tej ustawy, bo wszyscy samorządowcy na to czekają, ponieważ jeżeli to ma wejść już od przyszłego roku, to mamy tak naprawdę raptem kilka miesięcy. Też niezmiernie nie możemy doczekać się i czekamy na te konkretne wyliczenia dla gmin, bo myślę, że z perspektywy (Dzwonek) także wielu nowych samorządowców po wyborach kwietniowych najważniejszą informacją dla nich będzie, kiedy dokładnie będą mieli informacje, o jakich środkach mówimy. I jeszcze dodam jedno pytanie: Czy te środki rzeczywiście będą większe niż dotychczas, jeżeli chodzi o poszczególne gminy?

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Hanna Majszczyk:

    Panie marszałku, Wysoka Izbo, środki będą większe. Reforma jest przeanalizowana, oparta na algorytmach obiektywnych, ale również są wpisane w nią założenia i algorytmy, które sprawią, że żadna jednostka na tej reformie nie może stracić. Co więcej, w cały ten system są wpisane również mechanizmy, które będą zapewniać pewne minimum dochodów, przyrostu dochodów związanych z wprowadzeniem tej reformy. Te algorytmy, te założenia, które idą w kierunku wprowadzenia minimum wzrostu dochodów w związku z tą reformą, powodują, że każda jednostka zyska w związku z wprowadzeniem tej reformy, co będzie widoczne również w tych kalkulatorach, o których wspomniałam. Dziękuję bardzo.

    (Poseł Kamil Wnuk: Dziękuję.)