Lewica - pytanie ws. łamania zakazów prowadzenia pojazdów z dnia 9 stycznia 2025 roku.

Stenogram

8. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Anna Maria Żukowska:

    Dzień dobry, panie marszałku, Wysoka Izbo i panie wiceministrze. Mam pytanie związane z serią dosyć głośnych wydarzeń, które były wydarzeniami bardzo mocno bulwersującymi opinię publiczną. Mówię m.in. o tragicznym w skutkach wypadku na Woli, w którym zginął potrącony na przejściu dla pieszych 14-letni chłopak, potrącony przez kierowcę dostawczaka będącego firmą zewnętrzną dla jednej z firm kurierskich. Ta osoba była już raz karana, miała zakaz prowadzenia pojazdów. Kilka takich zdarzeń też w ostatnim czasie miało miejsce. To jest plaga, to jest coś, o czym słyszymy coraz więcej, że jedna osoba może mieć kilka zakazów prowadzenia pojazdów, aktywnych zakazów prowadzenia pojazdów, nawet kilkanaście, a jak czytamy, rekordzista w Polsce ma 34 zakazy prowadzenia pojazdów wydane przez sąd.

    Jak to jest możliwe? Otóż niestety jest to możliwe m.in. dlatego, że Izba Karna Sądu Najwyższego w uchwale z 2020 r. stwierdziła, że tożsame rodzajowo środki karne orzeczone w jednostkowych wyrokach, które mogą być łączone, do czasu ich prawomocnego połączenia w wyroku łącznym podlegają odrębnemu wykonaniu. Czy ministerstwo ma plany, żeby zmienić tę sytuację? Chodzi o to, by doprowadzić do tego, żeby nie było więcej takich sytuacji, że osoba ukarana raz, drugi raz i trzeci nie ponosi żadnych konsekwencji. Wiemy, że to nie surowość kary, ale nieuchronność kary jest w stanie wywołać skutek prewencyjny, jaki jest oczekiwany (Dzwonek) w przypadku prewencji karnej. Proszę o odpowiedź pana ministra na pytanie, jakie są plany ministerstwa w tym zakresie, żeby zmienić tę sytuację? Dziękuję. (Oklaski)

8. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Dariusz Mazur:

    Dziękuję bardzo.

    Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Pani Posłanko! Oczywiście zarówno Ministerstwo Sprawiedliwości, jak i rząd dostrzegają problem związany ze sprawcami wypadków drogowych, którzy korzystają z dróg w sposób szczególnie niebezpieczny, przez co sprowadzają ryzyko nie tylko na siebie, ale także na zupełnie niewinnych, postronnych uczestników ruchu drogowego. W związku z tym zostały podjęte prace legislacyjne w celu poprawienia bezpieczeństwa na polskich drogach. Przy czym chcę podkreślić, że to nie jest taki projekt działań, który ma polegać na doraźnym załataniu dziur na odcinku: bezpieczeństwo drogowe. To jest program kompleksowych, głębokich działań, który ma raczej doprowadzić do wymiany nawierzchni na tym odcinku.

    Prace były prowadzone od września ub.r. przez Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwo Infrastruktury. Zmiany mają na celu skuteczniejsze zwalczanie przestępstw drogowych, szczególnie tych stwarzających zagrożenie dla innych uczestników ruchu drogowego i - jak mówiłem - mają charakter kompleksowy. To nie jest tylko takie proste, populistyczne zaostrzenie kar za przestępstwa w ruchu drogowym. To będą zmiany, które obejmują w sumie 10 aktów prawnych, m.in. Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego, Kodeks wykroczeń, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Prawo o ruchu drogowym, ustawę o kierujących pojazdami i inne akty prawne.

    Jednym z priorytetów jest eliminowanie z ruchu drogowego recydywistów z wielokrotnymi zakazami prowadzenia pojazdów. Istotnym elementem projektu jest zaostrzenie sankcji wobec kierowców, którzy łamią sądowe zakazy prowadzenia pojazdów. W przypadku naruszenia zakazu zgodnie z projektem sąd co do zasady ma orzekać dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów. Istnieje także możliwość orzeczenia przepadku pojazdu i obowiązek orzeczenia minimalnego świadczenia pieniężnego w wysokości 10 tys. zł. W przypadku gdy osoba łamiąca zakaz będzie miała w dodatku ponad 1,5‰ stężenia alkoholu, wówczas ten przepadek pojazdu jest obligatoryjny. Generalnie w przypadku sprawcy wypadku drogowego, który w momencie spowodowania wypadku będzie miał stężenie alkoholu od 1,5‰ w górę, co do zasady wymierzana będzie bezwzględna kara pozbawienia wolności i przepadek pojazdu, którym sprawca się poruszał.

    Znaczne modyfikacje obejmą także prowadzenie pojazdów pod wpływem alkoholu. Jeżeli kierowca będzie miał od 0,5‰ do 1,5‰ alkoholu we krwi lub jest objęty zakazem prowadzenia pojazdów, sąd będzie mógł zdecydować o przepadku pojazdu. W sytuacji gdy stężenie alkoholu przekroczy 1,5‰, sąd będzie miał taki obowiązek, poza sytuacjami absolutnie wyjątkowymi, uzasadnionymi, szczególnymi okolicznościami. Proponowane jest także podwyższenie kar za wypadek ze skutkiem śmiertelnym w przypadku udziału w nielegalnym wyścigu, rażąco niebezpiecznej, brawurowej jazdy czy złamania zakazu prowadzenia pojazdów. W szczególnie drastycznych przypadkach istnieje możliwość wymierzenia kary nawet do 20 lat pozbawienia wolności. W przypadku kierowców, którzy prowadzą pojazd i mają powyżej 1,5‰ stężenia alkoholu we krwi, planowane jest wprowadzenie do Kodeksu karnego przepisu, który ograniczy możliwość orzekania kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

    Wśród propozycji jest również kryminalizacja pewnych zachowań będących niejako na przedpolu tych zdarzeń drogowych, które wywołują nielegalne skutki, a więc już sam udział w takim nielegalnym wyścigu czy brawurowa jazda. O brawurowej jeździe jest mowa m.in. wtedy, gdy prędkość na drodze szybkiego ruchu przekracza półtorakrotnie prędkość dopuszczalną, a w innych miejscach ruchu przekracza dwukrotnie prędkość dopuszczalną. Samo takie zachowanie będzie już penalizowane i zagrożone karą od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Tak że tutaj nastąpiły zarówno zidentyfikowanie i penalizacja różnego rodzaju niebezpiecznych zachowań, bo jako wykroczenie karalne jest również traktowany tzw. drift, czyli wprowadzenie pojazdu w poślizg, które z założenia jest kontrolowane, ale często okazuje się niekontrolowane i niebezpieczne, jak i podwyższenie kar za najcięższe przestępstwa drogowe.

    Natomiast na koniec chcę podkreślić, że te planowane zmiany, chociaż bardzo kompleksowe, mają jednak charakter selektywny. To nie jest tak, że przeciętny uczestnik ruchu drogowego musi się obawiać tych zmian. (Dzwonek) Tych zmian powinny i będą się obawiać osoby, które albo mają skłonność do jazdy na podwójnym gazie, albo mają skłonność do jazdy ekstremalnej. Taki jest cel tych zmian. Dziękuję bardzo.

8. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Anna Maria Żukowska:

    Chciałam jeszcze pana ministra w takim razie dopytać. Oczywiście te wszystkie proponowane zmiany są jak najbardziej słuszne i kierunkowo się z nimi zgadzamy. Natomiast nie do końca jest to odpowiedź na moje pytanie.

    Na stronie ministerstwa czytamy w sprawie tych zmian, że jednym z kluczowych elementów będzie wprowadzenie takiej sankcji w przypadku osób, które łamią sądowe zakazy prowadzenia pojazdów, żeby... Sąd powinien mieć możliwość, czyli nie oblig, ale możliwość orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów. Jeżeli ktoś łamie kilkadziesiąt albo kilkanaście zakazów prowadzenia pojazdów, które ma aktualnie wystawione, to pytanie, co go będzie jeszcze powstrzymywało przed złamaniem zakazu dożywotniego. Jeżeli też damy sankcję, która jest nieusuwalna, nie daje szansy na poprawę... Czy ministerstwo rozważało skuteczność innych środków karnych wobec takich osób, wobec których już nie będzie można niczego surowszego w przyszłości... Chodzi oczywiście o karę pozbawienia wolności (Dzwonek), ale ten środek karny też może nie być wystarczający.

8. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Dariusz Mazur:

    Tu jest pewnego rodzaju problem, który jest w pewien sposób nierozwiązywalny, dlatego że jakiekolwiek rodzaje surowych sankcji byśmy wprowadzili, to jednak sprawcy, który w danym momencie będzie pozostawał na wolności i uzyska dostęp do samochodu, nic nie jest w stanie tak naprawdę - przy jego wielkiej determinacji - powstrzymać. Tak że to, co da się zrobić w zakresie penalizacji, wprowadzenia przepisów karnych, to jest to, żeby tego rodzaju zachowanie było skrajnie nieopłacalne. W tę stronę ten projekt idzie. Idzie naprawdę daleko.

    (Poseł Anna Maria Żukowska: To wszystko, panie ministrze?)

    Wicemarszałek Włodzimierz Czarzasty:

    To wszystko, panie ministrze? Podać wodę może czy wszystko jest okej?

    Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Dariusz Mazur:

    Nie. Dlaczego? Wszystko jest w porządku.

    Wicemarszałek Włodzimierz Czarzasty:

    Czyli już pan zakończył?

    Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Dariusz Mazur:

    Tak. Dziękuję bardzo.