KO - pytanie ws. programu "Aktywny rodzic" z dnia 20 listopada 2024 roku.

Stenogram

9. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Joanna Frydrych:

    Bardzo dziękuję.

    Pani Marszałek! Szanowna Pani Ministro! Wysoka Izbo! Diagnoza potrzeb społecznych po nieudolnych rządach PiS, a szczególnie brak wsparcia młodych matek chcących łączyć aktywność zawodową z opieką nad dziećmi, jak również ograniczony dostęp do miejsc żłobkowych spowodowały konieczność wprowadzenia rozwiązań wychodzących naprzeciw tym oczekiwaniom. Odpowiedzią na te potrzeby jest rządowy program ˝Aktywny rodzic˝, który wszedł w życie 1 października 2024 r. Ma on na celu wsparcie rodziców dzieci do lat 3 poprzez pomaganie im w pogodzeniu obowiązków rodzicielskich z aktywnością zawodową. Program ten oferuje trzy rodzaje świadczeń: ˝aktywni rodzice w pracy˝, tzw. babciowe, ˝aktywnie w żłobku˝ oraz ˝aktywnie w domu˝.

    Program ˝Aktywny rodzic˝ został wprowadzony, aby rozwiązać kilka kluczowych problemów, z którymi borykają się rodzice małych dzieci. Przede wszystkim są to trudności w powrocie do pracy, wysokie koszty opieki nad dziećmi, konieczność wsparcia dla rodziców nieaktywnych zawodowo oraz wsparcie dla rodzin dzieci z niepełnosprawnościami.

    Od momentu uruchomienia programu rodzice i opiekunowie składają wnioski o różne formy wsparcia. Z informacji krążących w przestrzeni publicznej wynika, że cieszy się on bardzo dużym zainteresowaniem, co świadczy o ogromnej potrzebie wspierania rodziców w aktywnym wychowywaniu dzieci przy jednoczesnym podjęciu lub kontynuacji pracy zawodowej. Program ten stanowi ważny krok w kierunku budowania systemu wsparcia rodziny, co odpowiada na dynamicznie zmieniające się warunki życia społecznego i zawodowego.

    Rząd przeznacza na ten program ogromnie dużo pieniędzy. W ciągu 10 lat kwota przeznaczona na ten cel ma wynieść ok. 65 mld zł. Na ten rok zaplanowano 1,5 mld zł, a w przyszłym roku (Dzwonek) na realizację programu zabezpieczono ok. 8 mld zł z budżetu państwa.

    I moje pytania. Pani minister, jak faktycznie wygląda zainteresowanie tym programem? Które ze świadczeń cieszy się największym zainteresowaniem? I czy można już dzisiaj powiedzieć, że program ten realizuje założone cele? Bardzo dziękuję.

9. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Aleksandra Gajewska:

    Dziękuję.

    Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Kiedy w grudniu zeszłego roku rząd koalicji 15 października przejmował odpowiedzialność i zadania w Polsce, to zapowiadaliśmy, że polityka społeczna, polityka rodzinna może być kompleksowa, nastawiona na pomoc systemową, efektywniejsza i przede wszystkim wspierająca wszystkie rodziny. Dlatego w maju Sejm przyjął przygotowaną przez nasze ministerstwo ustawę o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka ˝Aktywny rodzic˝.

    Jest to ustawa, o której mówiliśmy, że jest ambitna, jest szczególna, bo stanowi właśnie kompleksowe wsparcie i przekrojowe podejście do polityki rodzinnej. Nie jest to wyłącznie transfer finansów, ale jest to celowana pomoc do rodzin, w których dzieci są w wieku od 1 roku do 3 lat. Chcemy, żeby ten program przyczynił się skutecznie do rozwoju instytucjonalnej opieki nad dzieckiem, ułatwił rodzicom powrót do aktywności zawodowej i zapewnił możliwości łączenia tych ważnych ról, właśnie rodzicielskich z zawodowymi.

    Dlatego od 1 października, tak jak wspomniała pani przewodnicząca, można składać wnioski o jedno z trzech świadczeń i to rodzic zdecyduje, która forma pomocy jest dla niego najlepsza. Rodzic może również dokonywać wielokrotnej zmiany w trakcie trwania tego programu, czyli przez 2 lata, może decydować, z którego świadczenia będzie chciał skorzystać.

    Mamy oczywiście świadczenie ˝aktywni rodzice w pracy˝, czyli babciowe. Jest to pomoc w wysokości 1500 zł, kiedy rodzice sami chcą zadecydować o tym, kto będzie wspierał ich w opiece nad dzieckiem. Może to być niania, może to być członkini, członek rodziny.

    Mamy świadczenie ˝aktywnie w żłobku˝, które zastąpiło funkcjonujące wcześniej dofinansowanie do żłobka w wysokości 400 zł. Nasze świadczenie to kwota aż do 1500 zł, która stanowi gigantyczne wsparcie dla rodziców, których dzieci są pod opieką instytucjonalną, tam się rozwijają, mają kontakt z rówieśnikami. Jeżeli oczywiście dziecko ma stwierdzoną niepełnosprawność, to ta kwota świadczenia jest wyższa o 400 zł i te środki są przekazywane bezpośrednio na konto organizatora opieki. Natomiast świadczenie aktywnie w żłobku zastępuje wcześniej funkcjonujący rodzinny kapitał opiekuńczy, który obowiązywał od drugiego dziecka. Teraz każdy rodzic każdego dziecka będzie mógł skorzystać ze świadczenia w wysokości 500 zł. Tak jak powiedziałam, wybór świadczenia należy wyłącznie do rodziców. Stworzyliśmy kompleksowy system dający wybór, możliwość decydowania o tym, co jest najlepsze dla dzieci, i o tym, jaka forma wsparcia jest najbardziej odpowiednia. I oczywiście zaznaczamy, że program cieszy się ogromną popularnością i zgodnie z danymi przekazanymi nam przez ZUS, który realizuje to zadanie, na koniec dnia 18 listopada br. rodzice złożyli w sumie nieco ponad 388 tys. wniosków o świadczenia w ramach programu ˝Aktywny rodzic˝, które będą obejmowały 395 tys. dzieci.

    Jak to wygląda, jeżeli chodzi o zainteresowanie poszczególnymi świadczeniami? Na ˝aktywnie w domu˝ otrzymaliśmy 100 831 wniosków na 102 590 dzieci, ˝aktywni rodzice w pracy˝ to 107 575 wniosków na 109 602 dzieci, a w przypadku ˝aktywnie w żłobku˝ otrzymaliśmy najwięcej wniosków, bo 179 927 na 182 852 dzieci. To pokazuje, jak potrzebna była ta inwestycja w sektor opieki instytucjonalnej nad dziećmi. Program nie tylko wpływa pozytywnie na budżety domowe rodzin, ale także wspiera możliwość powrotu do aktywności zawodowej i zabezpieczenie tej podstawowej potrzeby, którą my jako rodzice mamy. Chodzi właśnie o takie poczucie bezpieczeństwa, stabilizacji, że kiedy pojawia się nowy członek rodziny, kiedy kończymy ten okres urlopowy, nie tylko wiemy, co będzie się dalej działo z naszym dzieckiem, ale też możemy o tym sami decydować, podobnie jak o tym, pod czyją opieką dziecko ma się dalej rozwijać.

    To, co jest dla nas niezwykle ważne, to to, jaki skok poczyniliśmy, jeżeli chodzi o opiekę instytucjonalną. Żłobki do tej pory, przy wsparciu 400 zł, były bardzo drogie, właściwie dla wielu rodzin totalnie nieosiągalne. Istniała nie tylko bariera terytorialna, bo tych żłobków po prostu nie było, ale też przede wszystkim bariera finansowa. Żłobki były nieosiągalne finansowo dla wielu osób, tylko ci o najbardziej zasobnych portfelach mogli z nich skorzystać. A więc 1 września 2024 r., zanim program ˝Aktywny rodzic˝ wszedł w życie, w skali całego kraju było zaledwie 22,4 tys. bezpłatnych miejsc w żłobkach. I one były oczywiście głównie w Warszawie, gdzie ten program mieliśmy przyjemność wprowadzać. Po wprowadzeniu programu ˝Aktywny rodzic˝ bezpłatnych miejsc opieki w publicznych żłobkach jest ponad 173 tys.

    Szanowni Państwo! To są dane tylko za październik, więc jest to wzrost o ponad 150 tys. bezpłatnych miejsc w opiece instytucjonalnej. Stworzyliśmy powszechny do nich dostęp i one są naprawdę dostępne dla rodziców. Mamy bezpłatne miejsca w publicznych żłobkach (Dzwonek) nie tylko w Warszawie, ale także w Gdańsku, Sopocie, Łodzi, Koszalinie, Katowicach, we Wrocławiu i w wielu innych miastach. Realizujemy obietnice, wywiązujemy się ze swoich zobowiązań, tworzymy dostępną opiekę nad dziećmi i dajemy rodzicom możliwość podejmowania decyzji i dokonywania wyboru, jaka forma kompleksowego wsparcia jest dla nich najbardziej odpowiednia. Dziękuję. (Oklaski)

9. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Dorota Marek:

    Szanowna Pani Marszałek! Szanowna Pani Ministro! Wysoka Izbo! Pani ministro, chciałabym podziękować za dotychczasowe wyjaśnienia. Niemniej jednak chciałabym też dopytać, jak ministerstwo zapatruje się na kwestie powstawania nowych placówek opieki dla dzieci do lat 3. Czy zdaniem ministerstwa dzięki programowi ˝Aktywny rodzic˝, a szczególnie jego komponentowi, czyli świadczeniu aktywnie w żłobku wzrośnie liczba takich placówek? W jakim czasie może to nastąpić? Szczególnie interesuje mnie kwestia eliminacji tzw. białych plam, czyli obszarów, gdzie do tej pory rodzice nie mieli dostępu do opieki żłobkowej. Dotyczy to głównie mniejszych gmin, mniejszych miejscowości. Czy według pani minister program ten pozwoli na szybkie i skuteczne wypełnienie tej luki, tak aby rodzice w różnych częściach naszego kraju mieli otwarty dostęp do placówek opieki nad dziećmi? Dziękuję. (Oklaski)

9. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Aleksandra Gajewska:

    Szanowna Pani Marszałkini! Szanowni Państwo! Wysoka Izbo! Te programy, które tworzymy, mają się uzupełniać. Mają kompleksowo pomagać rodzicom w tych wyzwaniach, które są przed nimi w pierwszych latach życia dzieci. A więc mamy program ˝Aktywny rodzic˝, w którym znajduje się ten komponent i świadczenie aktywnie w żłobku. Dzięki temu mamy zapewnione finansowanie opieki wczesnodziecięcej. Tak jak mówiłam, jest to już ponad 173 tys. miejsc, w których ta opieka jest bezpłatna.

    Natomiast bardzo ważne jest również to, by poza likwidowaniem tej bariery finansowej likwidować też barierę terytorialną. To oznacza likwidowanie białych plam, czyli miejsc, w których w ogóle rodzice nie mogą dokonywać wyboru, bo nie ma żadnej placówki, w której mogłyby być ich dzieci. Dlatego w ramach programu ˝Aktywny maluch˝ przekazujemy znowu rekordowe środki, czyli 6,5 mld zł, by powstawały nowe miejsca opieki. Takich miejsc do końca 2026 r. powstanie ok. 100 tys. Ale żeby wyjść naprzeciw oczekiwaniom tych lokalnych społeczności, po wielu spotkaniach właściwie w każdym regionie skierowaliśmy do nich również program ˝Pierwszy dzienny opiekun w gminie˝. I tutaj mamy również alokację środków krajowych, wspieramy gminy, w których nigdy nie było żadnej instytucji opieki i które nie czują się gotowe, żeby tworzyć nowe instytucje. Przekazujemy im środki na taką najbardziej rodzinną formę, najmniejszą formę opieki, która też dla rodziców może być przekonująca, tak by zadecydowali, że właśnie tam ich dzieci będą mogły się rozwijać.

    Już widzimy tego efekty, mimo że dopiero od kilkunastu miesięcy pracujemy w tym obszarze. Przykładowo mogę powiedzieć, że w 2023 r. było 1109 białych plam, na koniec 2023 r. było ich 1105, a dzięki naszym programom, głównie dzięki programowi ˝Pierwszy dzienny opiekun w gminie˝ jest ich teraz 986. Na podstawie zawartych już umów o dofinansowanie w zakresie tworzenia nowych miejsc w ramach ˝Aktywnego malucha˝ szacuje się, że liczba białych plam spadnie do ok. 680. Jeszcze sporo przed nami, ale już państwo widzą, jak gigantyczne postępy wykonujemy, jak zmieniamy rzeczywistość w lokalnych społecznościach, jak tworzymy powszechny dostęp do usług społecznych, do usług opieki wczesnodziecięcej, tak by zaspokoić potrzeby najmłodszych, ale też dać poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa ich rodzicom.

    Chciałabym też państwa poinformować, że tworzymy akademię wsparcia rozwoju opieki wczesnodziecięcej i będziemy robić wszystko, by wyposażać osoby (Dzwonek), które zajmują się na co dzień opieką, które organizują tę opiekę, ale także rodziców, w niezbędną wiedzę i świadomość, jak opieka wczesnodziecięca, kontakty rówieśnicze, rozwój kognitywny, koncentracja na tym wpływają na dobry rozwój małych dzieci. Zapoczątkowaliśmy ten proces, postawiliśmy pierwsze ważne kroki. Mówimy o systemowym i kompleksowym wsparciu rodzin. Będziemy te działania kontynuować, mam nadzieję, z dalszym państwa ogromnym wsparciem zarówno tutaj, w Sejmie, jak i w terenie, gdzie ta pomoc jest niezwykle potrzebna. Dziękuję za to wsparcie. Dziękuję państwu. (Oklaski)