Poseł Tadeusz Tomaszewski - Zapytanie z dnia 26 września 2024 roku.

Stenogram

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Tadeusz Tomaszewski:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Tragedia ludzi mająca związek z obecną powodzią wymusza na władzy publicznej, w tym na polskim państwie, przede wszystkim podjęcie działań mających na celu odbudowę zniszczeń związanych z infrastrukturą, ale też pomoc obywatelom w powrocie do normalnego funkcjonowania. Polski premier Donald Tusk zorganizował we Wrocławiu spotkanie premierów państw objętych powodzią wspólnie z szefową Komisji Europejskiej. Po tym spotkaniu otrzymaliśmy informację, iż Polska będzie mogła przeznaczyć z Funduszu Spójności 5 mld euro na zwalczanie skutków powodzi. Ta informacja jest dobra, to są środki w ramach Funduszu Spójności, które Polska otrzymała, te 76 mld euro. Dobra po pierwsze dlatego, że nie potrzeba tam wkładu własnego, a przy napiętych budżetach samorządowych w budżecie państwa to istotna sprawa, po drugie dlatego, że będą uproszczone procedury wydatkowania, i po trzecie dlatego, że będzie prefinansowanie planowanych inwestycji z tychże środków. Zdaniem klubu parlamentarnego Lewicy rząd powinien podjąć również negocjacje z Komisją Europejską w sprawie wykorzystania części środków z Krajowego Planu Odbudowy. Tam w części dotacyjnej jest ponad 160 mld zł, musimy je wykorzystać do połowy 2026 r.

    W związku z tym mam pytanie. Po pierwsze, na jakie cele będzie przeznaczone te 5 mld euro z Funduszu Spójności? Oczywiście Komisja Europejska musi zaakceptować zmianę wydatkowania tych środków. (Dzwonek) Po drugie, czy rząd podjął działania zmierzające do rozmów z Komisją Europejską w sprawie przeznaczenia części dotacyjnej KPO na zwalczanie powodzi? Po trzecie, jeśli chodzi o środki z funduszu solidarności, jakie działania są podjęte i na jakie środki można liczyć, jeśli chodzi o przeznaczenie ich na zwalczanie skutków powodzi? Dziękuję.

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Jan Szyszko:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo...

    Wicemarszałek Włodzimierz Czarzasty:

    Dzień dobry.

    Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Jan Szyszko:

    Dzień dobry.

    Bardzo dziękuję za te pytania i za możliwość odpowiedzi. Postaram się chronologicznie przytoczyć to, co ministerstwo funduszy robiło i robi w celu jak najszybszego, jak najsprawniejszego przekazania pieniędzy na odbudowę po powodzi i wzmacniania odporności przeciwko klęskom żywiołowym w przyszłości. Już 15 września, już w pierwszy weekend zwołaliśmy pierwszy sztab kryzysowy, który rozpoczął nieformalny jeszcze przegląd programów operacyjnych w funduszach polityki spójności pod kątem pomocy ofiarom powodzi. Już następnego dnia, 16 września, minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz powiadomiła Komisję Europejską o zamiarze ponownego finansowania infrastruktury zbudowanej dzięki funduszom polityki spójności, która została zniszczona przez powódź. Mówiąc w skrócie, jeżeli jakakolwiek inwestycja była finansowana z funduszy w poprzednich perspektywach finansowych, z funduszy europejskich i została zniszczona przez powódź, to będzie możliwość uzyskania dofinansowania jeszcze raz. Bardzo się cieszę, że mogę już teraz poinformować, że Komisja Europejska przychyliła się wczoraj do naszego postulatu. Powiedziała, że tak, że rzeczywiście będziemy mogli stosować klauzulę siły wyższej, bo tak to się nazywa w nomenklaturze unijnej.

    Kolejnego dnia, realizując zadanie wyznaczone przez premiera Donalda Tuska, skończyliśmy pierwsze etapy przeglądu funduszy. Zaraportowaliśmy pierwsze 1,5 mld zł z funduszy europejskich na odbudowę po powodzi. To pieniądze na remont domów jednorodzinnych, naprawę infrastruktury energetycznej, również na naprawę awarii i na budowę sieci wodno-kanalizacyjnych w gminach dotkniętych przez powódź, mówiąc w skrócie, na najpilniejsze potrzeby.

    Ponadto zidentyfikowaliśmy 3,5 mld zł na budowę odporności, o której już wspominałem, na budowę nowych zapór, wałów przeciwpowodziowych i zbiorników, czyli inwestycji, które zapewnią bezpieczeństwo przeciwpowodziowe. Będziemy chcieli, aby te inwestycje dotyczyły przede wszystkim tych regionów, które zostały tym razem bezpośrednio dotknięte przez powódź. Budowa odporności to jednak ogólnopolskie wyzwanie. Doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że wyzwania są ogólnopolskie, dalece wykraczają poza region, który tym razem ucierpiał najbardziej.

    Prawdziwą rewolucją, jeśli chodzi o możliwości niesienia pomocy, były ubiegłotygodniowe ustalenia premiera Donalda Tuska z przewodniczącą Komisji Europejskiej, o których wspominał pan poseł. Daje nam to możliwość przeprogramowania do ok. 20 mld zł. Mówimy tu o kwocie przeznaczonej na szybką, sprawną i trwałą odbudowę oraz wzmacnianie odporności po powodzi. Dzięki tym ustaleniom inwestycje przeprowadzone w ramach odbudowy dostaną nawet 100% dofinansowania z funduszy polityki spójności. Potrzebujący będą mogli otrzymać prefinansowanie zamiast refinansowania części kosztów inwestycji, żeby po prostu bez zwłoki ruszyć z odbudową domów i rozpocząć wracanie do znanej wcześniej jakości życia, a docelowo oczywiście odbudowywać lepiej, nowocześniej, sprawniej.

    Celem tej odbudowy jest, tak jak wspomniałem, poprawa jakości i zwiększenie bezpieczeństwa. Na pewno nie będziemy bać się przeznaczać wszystkich pieniędzy, które są potrzebne na tę odbudowę, bo inwestycje w bezpieczeństwo mają po prostu najwyższą stopę zwrotu. Udowodnił to zbiornik Racibórz Dolny, wspominany tutaj już podczas wczorajszej debaty, który jest naczelnym przykładem na to, że mądre inwestycje długookresowo służą najlepiej. Tym razem nie jest przesadą powiedzenie, że ten zbiornik w Raciborzu, zbiornik Racibórz Dolny uratował Opole i Wrocław.

    Teraz przed nami negocjacje prawne, tak bym powiedział, z Komisją Europejską, aby te wszystkie wynegocjowane założenia i ustalenia przełożyć na język prawny. Pan poseł pytał o terminy. Powiem tak: jeśli chodzi o przeprogramowywanie środków w trakcie pandemii, to poprzedni rząd potrzebował 5 miesięcy na to, żeby tego dokonać. Dla nas taki okres jest niedopuszczalny. To jest zdecydowanie zbyt długi okres. Musimy nieść pomoc w rekordowo szybkim tempie. Mówimy o okresie od kilku do kilkunastu tygodni, aby te środki już mogły być inwestowane, już mogły pracować na Dolnym Śląsku, w województwach śląskim, opolskim, lubuskim, ale później też szerzej, w całym kraju. Nie ma czasu do stracenia. Robimy wszystko, co w naszej mocy, żeby ta kwota wynosząca (Dzwonek) do 20 mld zł jak najszybciej trafiła do Polski. Dziękuję bardzo.

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Tadeusz Tomaszewski:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Szanowny Panie Ministrze! Opowiedział pan o działaniach rządu i resortu w sprawie funduszy spójności. Pytałem również o to, czy rząd podejmuje działania dotyczące możliwości skorzystania ze środków z Krajowego Planu Odbudowy, aby zwalczać skutki powodzi. Mamy środki dotacyjne, termin ich wykorzystania minie w połowie 2026 r. Myślę, że musimy w tej sprawie utworzyć koalicję z innymi państwami dotkniętymi powodzią. Wiem, że to jest dłuższa procedura itd., ale uważam, że polski rząd nie powinien tego odpuszczać i powinien podjąć działania.

    Mam kolejne pytanie, uzupełniające. Czy w ramach funduszy spójności, o których mówił pan w pierwszej części wypowiedzi dotyczącej powrotu do normalności, zostaną też przeznaczone środki finansowe, czy mogą być przeznaczone środki finansowe dla przedsiębiorców? Budowa odporności to bardzo ważny priorytet i klub Lewicy stoi na stanowisku, że trzeba podejmować decyzje, które będą dawały poczucie bezpieczeństwa w przyszłości, i budować nowoczesną infrastrukturę. Ale żeby ta infrastruktura (Dzwonek) i to poczucie bezpieczeństwa były w przyszłości, musi być jednak szereg działań, które spowodują powrót do normalności. Dziękuję.

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Jan Szyszko:

    Dziękuję za to pytanie uzupełniające. Odpowiadam bardzo krótko: tak, podejmuje działania. Mówię o dwóch konkretach z KPO, żeby nie pozostać gołosłownym. Są dwa resorty odpowiedzialne za zarządzanie inwestycjami w Krajowym Planie Odbudowy. Jeśli chodzi o KPO, to jest tak, że każda inwestycja ma swój resort odpowiedzialny. W przeciwieństwie do polityki spójności, gdzie to ministerstwo funduszy koordynuje, nadzoruje całość, tutaj ta odpowiedzialność jest bardziej rozproszona. Narodowy fundusz ochrony środowiska ze względu na powódź przesunął o 2 tygodnie termin naboru na remonty szkół, na finansowanie remontów szkół, tak żeby szkoły poszkodowane przez powódź mogły się w nim ubiegać o dofinansowanie. Jednocześnie wiem, że Ministerstwo Edukacji Narodowej bardzo rozważa i bada wszystkie możliwości przekazania dofinansowania w ramach tej inwestycji, która pozwala na zakup nowego sprzętu w szkołach, tak żeby również pomóc szkołom poszkodowanym przez powódź. W sumie z Krajowego Planu Odbudowy finansujemy w kwocie ponad 1 mld zł inwestycje na terenach dotkniętych przez powódź. To są wszelkie inwestycje, z różnych porządków, ale siłą rzeczy - mówimy w końcu o funduszu odbudowy i odporności - one wszystkie odbudowują i budują odporność.

    Co do samej dużej rewizji Krajowy Plan Odbudowy to 120 mld zł w grantach. Negocjacje krajowych planów odbudowy z Komisją Europejską odbywały się bilateralnie: państwa członkowskie i Komisja Europejska, tak że tutaj budowa szerszych koalicji byłaby pewnie wtórna w odniesieniu do celu. My oczywiście planujemy kolejną rewizję Krajowego Planu Odbudowy, to będzie na początku przyszłego roku. W tym momencie otwieranie procesu rewizji spowodowałoby - ze względu na zapisy rozporządzenia unijnego o funduszu odbudowy - zdecydowane opóźnienie kolejnej transzy z KPO, na którą czekamy i która do Polski spłynie pod choinkę, jeżeli będziemy się trzymać tych terminów. Czyli, ważąc zalety i wady takiego pomysłu, mówimy o potencjalnym opóźnieniu 40 mld zł dla Polski na wszelkie inwestycje, również takie, które pomogą w odbudowie i budowie odporności po powodzi, celem jakiejś rewizji, która być może pozwoliłaby - a być może nie - na troszkę większą elastyczność. Zdecydowanie bardziej (Dzwonek) opłaca się, mówiąc wprost, procedować, jak najszybciej się da, wypłatę, jeśli o chodzi o kolejne wnioski o płatność. Dziękuję.