Posłanka Katarzyna Ueberhan - Wystąpienie z dnia 13 września 2024 roku.

Stenogram

19. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o obywatelskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o rencie socjalnej (druki nr 30 i 583).

Poseł Katarzyna Ueberhan:

    Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mam przyjemność przedstawić stanowisko klubu Lewicy odnośnie do sprawozdania komisji o obywatelskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o rencie socjalnej, druki nr 30 i 583.

    Wykluczenie finansowe osób z niepełnosprawnościami jest smutnym faktem. Brak środków na godne życie to codzienność wielu, zbyt wielu. Wśród gospodarstw domowych z przynajmniej jedną osobą z niepełnosprawnością aż 7% doświadcza skrajnego ubóstwa, 10% - ustawowego ubóstwa, a 16% - relatywnego ubóstwa. To dramatyczny obraz osób z niepełnosprawnością w Polsce XXI w. Wysokość renty socjalnej to miesięcznie 1780 zł brutto. 1780 zł brutto nie zapewni godnego życia ani dziś, ani jutro. A gdzie są środki na rehabilitację, środki medyczne, higieniczne czy na inne potrzeby? Nie dziwi więc, że pod projektem obywatelskim udało się zebrać ponad 200 tys. podpisów.

    Wszyscy, którzy tutaj siedzimy, pamiętamy protesty osób z niepełnosprawnościami tutaj, w Sejmie, na zimnych sejmowych posadzkach. Osoby te domagały się od państwa poprawy swojej sytuacji, domagały się, by potraktowano je wreszcie poważnie i z godnością, by mogły godnie żyć. Przecież to gwarantuje im nasza konstytucja.

    Był to głos rozpaczy, frustracji i złości, a projekt obywatelski przekuł ten głos w konkretne rozwiązania. Projekt trafił do Sejmu jeszcze w poprzedniej kadencji, 7 marca 2023 r., jeszcze za rządów PiS - tutaj odnoszę się do słów pani posłanki przedstawiającej stanowisko klubu Prawa i Sprawiedliwości. Ale za rządów państwa z prawej strony Izby nie doczekał się nawet pierwszego czytania. Potrzebna była zmiana większości w Sejmie, wygrana demokratycznej większości, by ten projekt po wielu miesiącach w zamrażarce trafił wreszcie pod obrady Sejmu, na pierwsze czytanie. Powróciliśmy do tego projektu, rozpoczęliśmy nad nim szeroko zakrojone prace już w nowej, innej rzeczywistości. W rzeczywistości, w której liderka tych protestów, przedstawicielka wnioskodawców, jest aktualnie częścią rządzącej koalicji, rządzącej większości. Ten fakt daje nadzieję na to, że już nigdy osoby z niepełnosprawnością nie zostaną pominięte w dyskusji nad ustawami, które ich dotyczą, inaczej niż to miało miejsce przy świadczeniu wspierającym za rządów poprzedników z prawej strony Izby.

    Ta ustawa to tylko jeden z kroków mających odpowiadać na oczekiwania tych najbardziej potrzebujących, to tylko element rzeczywistości, codzienności osób z niepełnosprawnościami, która wymaga zmiany. Asystencja osobista, opieka wytchnieniowa, likwidacja pułapki rentowej - to kolejne kroki, kolejne wyzwania, z którymi będziemy się mierzyć, aby zapewnić konstytucyjne zasady równości i sprawiedliwości społecznej. Chodzi o to, aby świadczenia pozwalały na godne życie i aby trafiały nie tylko do osób, których niepełnosprawność powstała przed 18. rokiem życia, ale także do tych, których niepełnosprawność powstała w trakcie aktywności zawodowej. Ostatnie rządy ignorowały orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego sprzeciwiającego się rozróżnieniom ze względu na moment powstania niepełnosprawności.

    Kolejnym wyzwaniem jest to, jak uniknąć pułapki rentowej, czyli ograniczenia bądź pozbawienia świadczenia, jeśli osoba osiąga określony próg dochodowy. Dzisiaj w Polsce tylko 1/3 osób z niepełnosprawnością jest aktywna zawodowo i to jest jeden z najgorszych wskaźników w Unii Europejskiej.

    W końcu chodzi też o to, jak w systemowy sposób można osiągnąć cele, które przyświecają temu projektowi, czyli jak zapewnić osobom z niepełnosprawnościami niezależne, godne życie. Czas wprowadzić asystencję osobistą z prawdziwego zdarzenia, na którą tak długo kazał nam czekać prezydent Duda. Kiedy wreszcie się pojawiła, wzbudziła wiele zastrzeżeń środowiska. Czas realnie wdrożyć edukację włączającą, żeby umożliwić osobom z niepełnosprawnością uzyskiwanie kwalifikacji na równych prawach. Czas też (Dzwonek) wzmocnić i uporządkować świadczenie wspierające.

    Po latach zaniedbań lista wyzwań dotyczących sytuacji osób z niepełnosprawnościami jest długa, ale wiem, że krok po kroku uda się wprowadzić niezbędne reformy, niezbędne zmiany, uda się wdrożyć konwencję o prawach osób niepełnosprawnych, która od 11 lat czeka na realizację. Wiem, że te zmiany będą odbywać się w dialogu z samymi zainteresowanymi zgodnie z zasadą: nic o nas bez nas. Obywatelski projekt to jedna z propozycji odpowiedzi na palące to środowisko problemy.

    Wicemarszałek Monika Wielichowska:

    Dziękuję bardzo.

    Poseł Katarzyna Ueberhan:

    Klub parlamentarny Lewicy w dalszym ciągu popiera prezentowane rozwiązanie. (Oklaski)

    (Głos z sali: 40 sekund więcej.)