Posłanka Paulina Matysiak - Wystąpienie z dnia 24 lipca 2024 roku.

Stenogram

17. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie ustanowienia roku 2025 Rokiem Antoniego Słonimskiego (druki nr 355 i 493).

Poseł Sprawozdawca Paulina Matysiak:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie ustanowienia roku 2025 Rokiem Antoniego Słonimskiego, druk nr 355.

    Marszałek Sejmu zgodnie z art. 33a ust. 2 regulaminu Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, skierował w dniu 7 maja 2024 r. powyższy projekt uchwały do Komisji Kultury i Środków Przekazu do pierwszego czytania. Komisja Kultury i Środków Przekazu przeprowadziła pierwsze czytanie tego projektu uchwały i rozpatrzyła go na posiedzeniu w dniu 27 czerwca 2024 r. Dyskusja w czasie prac komisji była z jednej strony interesująca, ale też stanowiska były bardzo zgodne. Tu warto podkreślić, że uwagi do projektu i poprawki wnosili posłowie i posłanki Piotr Gliński, Henryk Szopiński, Piotr Babinetz, Wojciech Król, Urszula Augustyn i Joanna Lichocka. Dzięki temu ten tekst jest taki, jaki za chwilę państwo usłyszą. W pracach uczestniczyli także legislatorzy Jakub Krowiranda i Urszula Sęk, którzy pomagali w tym, żeby uchwała była jak najlepsza.

    Komisja wnosi, by Wysoki Sejm podjął załączony projekt uchwały. I teraz odczytam jego tekst, bo to jedyna szansa, żeby zapoznać się z treścią tej uchwały:

    ˝Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie ustanowienia roku 2025 Rokiem Antoniego Słonimskiego

    W 2025 roku przypada 130. rocznica urodzin Antoniego Słonimskiego - polskiego poety, pisarza, tłumacza, publicysty, rysownika, krytyka literackiego, człowieka wielu talentów.

    W 1918 roku był jednym ze współtwórców pierwszej w wolnej Polsce kawiarni literackiej Pod Pikadorem, a niedługo później - grupy poetyckiej Skamander. W latach międzywojennych współpracował z 'Kurierem Polskim' i 'Wiadomościami Literackimi' oraz licznymi kabaretami. Był także współzałożycielem pierwszej w Polsce organizacji ochrony praw autorskich, znanej dziś jako Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych.

    W swojej działalności publicznej Antoni Słonimski sprzeciwiał się przemocy politycznej. Mawiał, że Bóg powierzył mu humor Polaków. Połączenie zjadliwego dowcipu i ciętej satyry zapewniało mu grono wiernych czytelników w dwudziestoleciu międzywojennym.

    Po wybuchu II wojny światowej wraz z żoną Janiną Konarską-Słonimską - znaną malarką i graficzką, przedostał się do Francji i później do Anglii. Na emigracji był dyrektorem Instytutu Kultury Polskiej w Londynie, kierował sekcją literatury UNESCO, a także współtworzył pismo 'Nowa Polska'.

    Pod koniec 1939 roku napisał wiersz pt. 'Alarm'. Dla Polaków na całym świecie ten utwór stał się jednym z najważniejszych tekstów zagrzewających do walki z okupantem.

    Po powrocie do kraju Antoni Słonimski został prezesem Związku Literatów Polskich oraz członkiem zarządu polskiego PEN clubu, ale szybko popadł w niełaskę partii. Wykorzystywał swoją pozycję do walki o prawa materialne twórców i bronił wolności słowa, jednak fakt, iż był uważany za jeden z największych autorytetów moralnych, nie uchronił jego książek i felietonów przed konfiskatą czy cenzurą. Odkąd angażował się w działania opozycyjne, Służba Bezpieczeństwa podsłuchiwała jego rozmowy, czytała listy i śledziła niemal każdy ruch. W 1964 roku złożył w kancelarii premiera List 34 - protest przeciwko cenzurze, w wyniku czego wydano wobec niego zakaz druku i wyjazdów zagranicznych. Po wydarzeniach Marca 1968 roku pisarz padł ofiarą zainicjowanej przez Władysława Gomułkę nagonki antysemickiej, a jego nazwisko kompletnie zniknęło ze środków masowego przekazu.

    Gdy Antoni Słonimski zmarł 4 lipca 1976 roku, nie wolno było drukować klepsydr informujących o jego pogrzebie. Cenzura po raz ostatni dotknęła poetę, kiedy jego samego już nie było. Pozbawione ingerencji cenzorów dzieła autora można było przeczytać dopiero w wolnej Polsce.

    Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, wyrażając uznanie dla artystycznego dorobku Antoniego Słonimskiego, ustanawia rok 2025 Rokiem Antoniego Słonimskiego˝. Bardzo dziękuję. (Oklaski)