PSL-TD - pytanie ws. wsparcia finansowego dla polskich rolników z dnia 12 lipca 2024 r.

Stenogram

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Mirosław Maliszewski:

    Panie marszałku, panie ministrze, państwo ministrowie, poprosiłbym jeszcze, aby pani minister Hanna Majszczyk pozostała chwilę na sali, dlatego że pewnie to pytanie, które będę kierował, będzie się odnosiło również do resortu finansów i dobrze by było, gdyby pani minister również mogła zająć stanowisko.

    Szanowni państwo, ten rok obfituje w wiele niekorzystnych zjawisk, które dotknęły polskie rolnictwo, producentów rolnych, zwłaszcza tych, którzy zajmują się produkcją roślinną. Po pierwsze, wiosną wystąpiły przymrozki, a kilka tygodni temu były klęski gradu. W wielu miejscach w Polsce była też susza, która spowodowała potencjalne zmniejszenie plonów, także zbóż. Wszystko to spowodowane jest tym, że wegetacja była nadzwyczajnie przyspieszona, w związku z czym ryzyko przymrozków było bardzo prawdopodobne. I one niestety wystąpiły, głównie w rejonach dużych upraw, koncentracji produkcji owoców. W Polsce takie regiony są w wielu miejscach, największe w województwie lubelskim, świętokrzyskim i mazowieckim. Straty wystąpiły także na dużą skalę w Wielkopolsce i w województwie kujawskopomorskim. Wielu producentów poniosło ogromne straty, nawet 100-procentowe, w zasadzie dzisiaj nie posiadają żadnego produktu do sprzedaży.

    Trwa szacowanie przez komisje, które oceniają na poziomie poszczególnych gospodarstw, zgłoszeń, których dokonywali rolnicy, poziomu strat w poszczególnych miejscach, w poszczególnych uprawach. Oceniają także potrzebę udzielenia pomocy. Skala pomocy pewnie będzie musiała być dosyć wysoka, dlatego że jak popatrzymy zarówno na skalę makro, czyli ilość upraw dotkniętą stratami, jak i na straty poszczególnych gospodarstw, to widać, że są one duże.

    Z zadowoleniem przyjmujemy informację, którą przekazał pan minister Czesław Siekierski, że udało się wynegocjować w Komisji Europejskiej 37 mln euro pomocy, która będzie udzielona polskim producentom wtedy, kiedy straty będą oszacowane. To chyba pierwszy przypadek w historii, kiedy skuteczna polska (Dzwonek) polityka zagraniczna przekłada się na pieniądze dla rolników.

    W związku z tym mam pytanie. Panie ministrze, panowie ministrowie, na jaką pomoc będą mogli liczyć rolnicy, którzy ponieśli straty, i czy będzie możliwość uzupełnienia pomocy unijnej o środki krajowe? Dziękuję bardzo.

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stefan Krajewski:

    Szanowny panie marszałku, panowie, państwo ministrowie, szanowni posłowie, przede wszystkim dziękuję panu posłowi przewodniczącemu komisji rolnictwa Mirosławowi Maliszewskiemu za troskę o rolnictwo, bo to jest nasze wspólne zadanie - nas wszystkich.

    Wartość produktów rolnych wyeksportowanych w 2023 r. wyniosła ponad 230 mld zł. Jest to duża część naszego eksportu i o tym wszyscy musimy pamiętać. Warto też w każdym miejscu podkreślać, że rolnictwo jest najtrudniejszą częścią gospodarki, bo oprócz wszystkich przepisów, które tworzymy tutaj i które powstają w Brukseli, gros zależy od warunków pogodowych. Faktycznie mieliśmy bardzo trudną wiosnę. Najpierw dobre warunki, które przyspieszyły wegetację w niektórych miejscach nawet o 2-3 tygodnie, a później pojawiły się przymrozki, i to dosyć znaczne, bo z 22 na 23 kwietnia temperatury spadły do -6°C, w niektórych miejscach nawet do -8°C. Tak było przez kilkanaście godzin, tyle trwały przymrozki, więc dotknęły kwitnące drzewa, krzewy owocowe, ale też tworzące się zawiązki owoców. Więc zdając sobie sprawę już na początku, jak duże mogą być straty spowodowane przez warunki pogodowe, postanowiliśmy wystąpić do Komisji Europejskiej o specjalną pomoc. I już 27. na posiedzeniu Rady zostało powiedziane, jak duży rozmiar szkód może wystąpić w Polsce. 25 czerwca zostało skierowane pismo do Komisji Europejskiej, żeby Polskę objąć pomocą. 9 lipca zapadła decyzja, żeby przyznać Polsce, m.in. Polsce, bo taka pomoc została też skierowana dla Czech, dla Austrii. Polska otrzymała 37 mln euro, Czechy - 15 mln euro, a Austria - 10 mln euro. Te środki mogą być uzupełnione finansowaniem krajowym do wysokości 200%. Oczywiście resort rolnictwa, kierownictwo resortu chce takiego wsparcia udzielić. Oczywiście musi to być decyzja całego rządu, też Ministerstwa Finansów, które na pewno musi dbać o budżet Polski, ale my jako resort rolnictwa występujemy o to, by to wsparcie zwiększyć.

    Do 31 października 2024 r. Polska musi przedstawić Komisji Europejskiej informacje, które obejmą opis systemu wsparcia, kryteria używane do określenia metod przyznawania pomocy, stawki pomocy oraz poziom dodatkowej pomocy krajowej. To wszystko będziemy musieli przygotować. Rozwiązania, które zamierzamy wdrożyć, są ukierunkowane na udzielenie wsparcia najbardziej poszkodowanym producentom owoców przy zastosowaniu obiektywnych kryteriów.

    Ponadto, zgodnie z obowiązującymi przepisami, producenci rolni poszkodowani w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych mogą ubiegać się o preferencyjny kredyt na wznowienie produkcji, odtworzenie środków trwałych, ulgę w opłacaniu bieżących składek na ubezpieczenie społeczne oraz regulowanie zaległości z tego tytułu w formie odroczenia terminu płatności składek i rozłożenia ich na dogodne raty, a także o umorzenie w całości lub w części bieżących składek na wniosek złożony do KRUS-u, o odroczenie i rozłożenie na raty płatności z tytułu umów sprzedaży i dzierżawy nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz ulgi w opłatach czynszu, a także o umorzenie raty płatności czynszu z umów dzierżawy, ulgę w podatku rolnym na indywidualny wniosek producenta rolnego złożony oczywiście do wójta.

    Do 31 grudnia 2024 r. producenci rolni mogą ubiegać się również o 2-procentowe kredyty na utrzymanie płynności finansowej. Na podstawie przepisów o ubezpieczeniu upraw rolnych i zwierząt gospodarskich stosowane są dopłaty z budżetu państwa do składek producentów rolnych z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia w wysokości 65%. W 2024 r. producenci mogą wykorzystać 920 mln zł przeznaczonych na dopłaty do składek ubezpieczenia. W tej chwili trwają też nad tym prace w rządzie. Na wniosek ministra rolnictwa i rozwoju wsi chcemy zwiększyć to wsparcie do 70%. Trwają też obecnie oczywiście szacowania szkód. Dokonują ich komisje powołane przez wojewodów i te dane do nas spływają. W tej chwili zgodnie z tymi danymi, które zostały nam przekazane przez wojewodów, 1033 komisje dokonywały szacunków, a tylko 193 komisje zakończyły pracę. Szkody powstałe w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych wystąpiły w blisko 52 tys. gospodarstw rolnych na powierzchni ok. 366 tys. (Dzwonek) Dochodzi jeszcze problem suszy, który się zwiększa. Kolejne dane z IUNG-u, które są przekazywane, pokazują, że ta susza dotyczy kilku województw i tu też na pewno stoi przed nami duże zadanie, żeby wspierać tych rolników, których gospodarstwa zostały przez nią dotknięte.

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Mirosław Maliszewski:

    Przed chwilą pan minister przekazał dobre informacje, że rozważane są różne formy pomocy. Obok poszkodowanych rolników bardzo często problemy mają też firmy, które przez tych rolników zostały założone, np. grupy producentów, bo one nie mają czym handlować, więc nie mają też środków finansowych. Ważne jest też to, że środki krajowe będą mogły stanowić nawet 200% pomocy udzielonej przez Komisję Europejską. Dlatego istotne jest, by resort finansów, który nie może zostawić ministerstwa rolnictwa samego w zakresie udzielenia rolnikom pomocy, pomyślał o tej kwocie, która będzie uwzględniała to, co mówi Komisja Europejska. Chodzi o możliwość uzupełnienia środków do 200% z budżetu krajowego i o to, aby resort finansów również wyasygnował środki i umożliwił resortowi rolnictwa udzielenie właściwej pomocy.

    Pan minister trochę też zahaczył o sprawy ubezpieczeń i to jest chyba dobry moment do tego, aby rozpocząć dyskusję na temat gruntownej reformy systemu ubezpieczeń rolnych w Polsce. (Dzwonek) Wydaje się, że takie dolewanie co roku pieniędzy do nieszczelnego i nieskutecznego mechanizmu ubezpieczeń jest nie do końca efektywne i warto się zastanowić nad tym, co zrobić, żeby ten mechanizm zapewniał poszkodowanym rolnikom faktyczne odszkodowania. Chodzi o to, żeby nie był tym zawsze obarczony tylko i wyłącznie budżet państwa, ale większą odpowiedzialność powinny wziąć na siebie firmy ubezpieczeniowe. Dziękuję bardzo.

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stefan Krajewski:

    Szanowny panie marszałku, Wysoka Izbo, tak, to jest też ważna część. Ja już wcześniej trochę o tym wspomniałem, ale faktycznie te ubezpieczenia powinny mieć charakter powszechny, żebyśmy nie szukali pieniędzy na pomoc rolnikom poszkodowanym na skutek niekorzystnych czynników atmosferycznych. Mówiłem wcześniej dużo o przymrozkach, które wystąpiły, i to było wiadome. Ale dzisiaj dochodzą też gradobicia, które nawet w ostatnich dniach miały miejsce, potrafiące zniszczyć 100% upraw, 100% tego, co rolnik, co sadownik planował. Czy te pieniądze wpłyną? Dzisiaj tych pieniędzy nie ma.

    Pan minister oczywiście chyba chce uzupełnić wypowiedź, więc nie wiem, jak to będzie z tym czasem.

    Wicemarszałek Piotr Zgorzelski:

    Będzie dobrze.

    Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stefan Krajewski:

    Dobrze, więc kontynuuję.

    Szanowni państwo, jest duży problem z tym, że te warunki atmosferyczne są coraz bardziej nieprzewidywalne i trudne. Są oczywiście środki na to, żeby dzisiaj zabezpieczać uprawy, i z tego korzystają i sadownicy, i rolnicy. To są środki ze wspólnej polityki rolnej i środki z krajowego programu odbudowy. Te środki powinny być jak najlepiej wykorzystywane i to staramy się czynić. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa planuje kolejne nabory w tym roku, żeby można było zabezpieczyć uprawy. Ale wszystkiego oczywiście nie da się zrobić i taką świadomość mamy wszyscy. A więc tutaj tego wsparcia trzeba dużo i wspólnie z Ministerstwem Finansów musimy szukać dodatkowych środków na rolnictwo, o którym tak często się mówi, chociażby w kontekście trwającej wojny w Ukrainie, w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego. Dużo mówi się o bezpieczeństwie, ale bezpieczeństwa żywnościowego nie zapewnimy bez odpowiedniego wsparcia dla rolników, sadowników i przetwórców, bo też przetwórcy mają określone problemy w związku z tym, co się dzieje w rolnictwie i szeroko rozumianej branży agro. Tak że staramy się szukać tych dodatkowych środków, odpowiadać na wyzwania. To jest wspólna praca Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz podległych instytucji: Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, KRUS. One wszystkie wspólnie pracują, żeby rolnictwo, które jest naszą chlubą i naszą marką (Dzwonek), utrzymać na wysokim poziomie. Dziękuję bardzo.

11. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Czesław Siekierski:

    Panie marszałku, panie i panowie posłowie, szanowni państwo, całościowe szacowanie szkód zgodnie z naszymi zasadami odbywa się po zbiorach, a więc kiedy mniej więcej wiemy, jakie są plony. Ale kiedy podnieśliśmy ten temat na szczeblu europejskim i Komisja Europejska rozpoczęła proces identyfikacji skali strat na Węgrzech, w Czechach i Portugalii, wtedy przeprowadziliśmy wspólnie z wojewodami okresową ocenę stanu szkód i na tej podstawie sformułowaliśmy nasze oczekiwania. One oczywiście były znacznie, znacznie wyższe, ale to nie oznacza, że komisje dalej nie pracują. Komisje dalej pracują i jeśli się pojawią nowe sytuacje, to będę one przedmiotem oceny ze strony komisji.

    Jeśli chodzi o to, o czym mówił pan przewodniczący Maliszewski, to na szczęście te straty czy te przymrozki dotyczyły pewnych obszarów. W związku z tym z jednej strony mamy taką sytuację, że choć obniży to poziom zbiorów, to nie wpłynie generalnie, jeśli chodzi o dostępność tych produktów, nie zachwieje bezpieczeństwem w tym zakresie. Jednocześnie mamy sytuację wyjątkową. Jest część gospodarstw, w których straty są tak duże, bo były i przymrozki, i gradobicia, że przez 1,5 roku te gospodarstwa nie będą miały żadnego źródła dochodu, żadnych wpływów. A przecież wiemy, że trzeba utrzymać plantacje w jakiejś kondycji już dzisiaj, ale także i w roku przyszłym, aby one mogły wydać plon. Dlatego sytuacja tych rolników jest wyjątkowo trudna.

    Pracujemy jeszcze nad tym, o czym mówił także pan przewodniczący Maliszewski. Chodzi o grupy producenckie, które są z tym powiązane, bo ci rolnicy, którzy są dotknięci przymrozkami i stratami, są powiązani z grupami. W związku z tym grupy nie będą miały mocy przerobowych i nie będą miały surowca, tak że nie będą miały możliwości osiągnięcia określonych wyników finansowych, dochodu. Myślimy o tym, jak im udzielić pewnego wsparcia, bo sytuacja jest rzeczywiście trudna. Chcę dodać, że te straty są oszacowane także w odniesieniu do winorośli. Uprawy winorośli w Polsce systematycznie rosną. Bardzo, dziękuję. (Oklaski)