Lewica - pytanie ws. sytuacji w spółce PKP Cargo SA z dnia 13 czerwca 2024 r.

Stenogram

5. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Paulina Matysiak:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Faktycznie ta sytuacja w PKP Cargo jest mocno niepokojąca i chciałabym się zapytać z jednej strony o to, jak wyglądają plany naprawcze, ale też o te doniesienia, o których już wiemy, czyli wysyłanie pracowników na nieświadczenie pracy.

    Na posiedzeniu podkomisji stałej Komisji Infrastruktury, podkomisji do spraw transportu kolejowego była już o tym mowa. Był pan Marcin Wojewódka, członek Rady Nadzorczej PKP Cargo, który obecnie pełni obowiązki prezesa i który w bardzo specyficzny sposób wypowiadał się na temat sytuacji spółki. Kilka cytatów, dosłownych fraz z jego wypowiedzi. Mówiąc o spółce, którą zarządza, wypowiadał się tak: obszar nędzy i rozpaczy, kolos na glinianych nogach, permanentne minusy. Bazował na danych na koniec marca 2024 r., zasłaniając się formą prawną spółki. Wydaje mi się, że same te wypowiedzi także zniechęcają akcjonariuszy do tego, żeby w tę spółkę inwestować.

    Natomiast to, co jest kluczowe, to sytuacja przede wszystkim pracowników. I o to chciałabym się dopytać, bo tutaj mamy wiele nieprawdziwych czy sprzecznych informacji, które też docierają przez opinię publiczną. Czy faktycznie jedynym działaniem naprawczym jest odesłanie załogi na nieświadczenie pracy? Jeśli pan minister mógłby, to proszę powiedzieć, jakie inne działania zostały podjęte przez spółkę.

    Druga sprawa: Czy faktycznie prawdą jest, że zmieniono kierowanie na nieświadczenie pracy teraz z 12 miesięcy na 3 miesiące? Pracownik może być kierowany czterokrotnie na to nieświadczenie pracy, więc tak naprawdę niewiele to z perspektywy pracownika zmienia. Ile jest takich osób wysłanych na nieświadczenie pracy w całej spółce? Czy państwo macie wiedzę, ile osób już złożyło wypowiedzenia i odeszło ze spółki?

    Chciałabym też się dowiedzieć, jak wygląda dialog ze stroną społeczną. (Dzwonek) Ile było takich spotkań? Kiedy one były i czy zakładowy układ zbiorowy pracy zostanie rozwiązany? Wiemy, że związki zawodowe na to się nie zgadzają. Dziękuję.

5. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury Piotr Malepszak:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Żeby zobrazować sytuację w Cargo, warto żebyśmy przypomnieli sobie pewne podstawowe kwestie z ostatnich lat, co przyczyniło się do tej sytuacji w Cargo, z którą dzisiaj musimy sobie poradzić. Warto to pokazywać jako przykład działań, które miały miejsce, mówiąc wprost, z patologią. Słowa pana prezesa, pełniącego obowiązki prezesa zarządu, które pani posłanka przytoczyła, nie są owijaniem w bawełnę, jeśli chodzi o sytuację spółki, chociaż tutaj też warto podkreślić, że biorąc pod uwagę, że Cargo jest spółką giełdową, rynek pozytywnie ocenia dotychczasowe działania w tych ostatnich 2 miesiącach, bo cena akcji Cargo odbiła się od poziomu 12 zł, jaki osiągnęła w ostatnich miesiącach, i dochodzi do poziomu 15 zł. Tak że te działania odbieramy pozytywnie.

    Kilka liczb, które mają znaczenie w całej tej sytuacji, dlaczego Cargo jest dzisiaj w takiej sytuacji, jaką mamy, sytuacji, gdzie trzeba tę spółkę po prostu ratować. Utrata rynku przez ostatnie 10 lat z poziomu 60% do poziomu 28%. Spółka giełdowa działająca na bardzo efektywnym rynku przewoźników towarowych, bo trzeba tutaj jasno powiedzieć, że mamy bardzo zliberalizowany rynek przewozów towarowych, bardzo konkurencyjny rynek. W ostatnich 10 latach pojawiło się wiele podmiotów, które - to też warto podkreślić - wyczuły słabość Cargo, słabnące Cargo w tych ostatnich latach i zaczęły zdobywać rynek przewozów, zdobywając swoje procenty w tym torcie przewozów zarówno w pracy eksploatacyjnej, jak i w pracy przewozowej. Jeśli popatrzymy na te podstawowe liczby, to jest to utrata rynku z 60% do 30%, jest to pojawienie się dużych podmiotów. Mieliśmy 10 lat temu 12 dużych podmiotów na rynku przewozów towarowych, dzisiaj jest już 19 takich podmiotów, które mają przynajmniej 1-procentowy udział w rynku, a łącznie na rynku jest prawie 40 podmiotów.

    Gdy te elementy powiążemy z działaniami zarządu Cargo w ostatnich latach, czyli z bardzo wysoką nieefektywnością, jeśli chodzi o politykę handlową, politykę związaną z zatrudnieniem... Podejmowane decyzje inwestycyjne skutkują dzisiejszą chęcią z naszej strony ratowania tej sytuacji.

    Podkreślam raz jeszcze: tu nie ma powodów, żeby owijać w bawełnę i mówić gładkie i grzeczne słowa, bo po prostu tego nie da się powiedzieć o tej spółce. Już miałem okazję w jednej ze swoich wypowiedzi przed szanowną Izbą wskazać, że to będzie przykład akademicki, jak nie zarządzać spółką, podmiotem giełdowym, jak nie doprowadzić spółki do sytuacji, którą mamy dzisiaj, gdzie m.in. jeden ze związków zawodowych był kadrowym w tej firmie i ustawiał procesy związane z zarządzaniem, zatrudnianiem, podejmowanymi decyzjami handlowymi. Tak nie należy zarządzać takim podmiotem, który - podkreślam raz jeszcze - jeszcze 10 lat temu miał blisko 60-procentowy udział w rynku.

    Tutaj warto to powiedzieć, bo te ostatnie lata to był taki model działania: po nas choćby potop. Gospodarka rabunkowa, nieliczenie się, bardzo krótkoterminowe patrzenie na sytuację, właściwie, można powiedzieć, przejadanie też wszelkich środków, które w firmie się pojawiały i związane były głównie ze wzrostem wynagrodzeń, gdy sytuacja spółki już tego nie uzasadniała, chociażby w 2022 r. czy 2023 r.

    Działania obecne. Nie ukrywamy, że ten ponadzakładowy układ zbiorowy pracy czy kwestie pracownicze idą na pierwszy ogień, bo są takimi działaniami, które możemy dzisiaj podjąć, żeby próbować zbilansować sytuację finansową spółki, która każdego miesiąca na same wynagrodzenia musi przeznaczyć dwa razy więcej, niż ma dzisiaj przychodów. To jest problem działalności PKP Cargo, chodzi o to, żeby tej spółce różnego rodzaju działaniami zapewnić płynność, żebyśmy mogli spółkę utrzymać na powierzchni. Stąd ponadzakładowy układ zbiorowy, pierwszy taki poważny krok i wypowiedzenie tego układu. Chociaż oczywiście skutkować to będzie dopiero za 2 lata, bo tam mamy bardzo długie terminy, jeśli chodzi o realne wypowiedzenie. 30% kadry z 14 tys. pracowników - nieświadczenie pracy związane z 60-procentowym wynagrodzeniem. To jest pewne koło ratunkowe, które mamy w przypadku Cargo, bo niewiele spółek ma takie możliwości - umożliwia nam to ustawa o restrukturyzacji i komercjalizacji przedsiębiorstwa PKP. Daje to możliwość zastosowania właśnie koła ratunkowego i nieświadczenia pracy. Do tej pory 10% załogi, mówią to dane na wczoraj, jest już objęte tym nieświadczeniem. Chcemy, żeby te liczby trochę urosły.

5. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Paulina Matysiak:

    Dopytam jeszcze o te dane związane z nieświadczeniem pracy. Z tego wynika, że obecnie co najmniej 1400 osób jest na tym nieświadczeniu pracy, a będzie jeszcze więcej. Warto podkreślić, że kiedy państwo odsyłacie załogę na nieświadczenie pracy i wśród tej załogi są np. maszyniści, to oni, ponieważ mają w umowach klauzulę zakazu konkurencji, nie mogą podjąć pracy w zawodzie np. w jakiejś innej konkurencyjnej firmie.

    Pytałam o liczbę złożonych wypowiedzeń, to jest też pytanie o dalszą politykę kadrową tej spółki, bo jeżeli część wykwalifikowanych pracowników odejdzie, to tak naprawdę spółka będzie miała za kilka, kilkanaście miesięcy duży kłopot.

    Na końcu chciałam jeszcze zaznaczyć, że cała ta sytuacja bierze się także z pewnego rodzaju polityki transportowej państwa. Udział kolei w systemie transportowym, w przewozie towarów i ładunków to jest 10%. Czy państwo chcecie coś tutaj zmienić, żeby stawki dostępu do infrastruktury dla przewoźników towarowych były np. mniejsze po to, by kolej była konkurencyjna (Dzwonek) w stosunku do przewozu towarów drogowego, samochodami? Dziękuję.

5. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury Piotr Malepszak:

    Jeśli chodzi o kwestię zatrudnienia w poszczególnych grupach zawodowych, to tutaj chciałbym wspomnieć jeden istotny punkt dotyczący chociażby maszynistów. Trwają rozmowy z innymi spółkami, szeroko patrzymy na rynek, jakie firmy mogłyby zagospodarować część maszynistów, którzy nie będą mieli pracy, bo spółka nie ma takiej ilości pracy, żeby zapewnić ją maszynistom. Takie działania też były podejmowane w przeszłości, chcemy je zintensyfikować również teraz. Jednym z podmiotów jest duży przewoźnik pasażerski, z którym rozmawiamy odnośnie do zatrudnienia dla maszynistów.

    Jeśli chodzi o działania, bo ten temat jest bardzo szeroki, związany z działaniami państwa i tym, jak podejść do roli kolei w przewozach pasażerskich i towarowych, to w przypadku pasażerskich jest tak, że na razie o ten segment nie musimy się martwić, bo on bardzo intensywnie rośnie. Ale jeśli chodzi o przewozy towarowe, to faktycznie sytuacja w całej puli przewozów nie napawa optymizmem. Mamy spadki, jeśli chodzi o rynek. Ten rynek w ostatnich 10 latach zamykał się w granicach 200-250 mln t towarów. Widzimy teraz, że ten rok idzie już bardziej w kierunku tej dolnej granicy, ok. 200 mln t towarów.

    Powstaje naturalne pytanie, jeśli inwestujemy tak ogromne środki w rozwój infrastruktury kolejowej, to są dziesiątki miliardów złotych, które włożyliśmy w infrastrukturę kolejową, w poprawienie jej parametrów, to co ma po tych torach jeździć. Bo sam ruch pasażerski torów nie zapełni, naturalnie ruch towarowy to jest ruch, który zawsze przynosił więcej przychodów do budżetu zarządcy infrastruktury. Uważam, że to jest w ogóle kluczowe pytanie następnych miesięcy, jak potraktować kolej i wzrost udziału kolei w rynku, żebyśmy dalej nie inwestowali i mówili, że zachowujemy właściwie taki sam poziom ruchu kolejowego, jaki mieliśmy 2 lata, 3 lata, 5 lat czy 10 lat temu. Chociaż podkreślam, że szczególnie mocno rośnie liczba przewozów pasażerskich.

    Kluczowe pytanie ze strategicznego punktu widzenia nie tylko Ministerstwa Infrastruktury, ale też wielu innych, z perspektywy rządu, dotyczy tego, jak to zwiększać, jakie działania podejmować. Stawki dostępu (Dzwonek) to tylko jeden z elementów tej układanki.