KO - pytanie ws. raportu NIK dotyczącego posterunków Policji z dnia 23 maja 2024 r.

Stenogram

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Maria Małgorzata Janyska:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Dowiadujemy się o kolejnych milionach roztrwonionych przez minioną władzę. Chodzi o ponad 100 mln zł wydanych z powodu politycznych decyzji bez właściwej analizy potrzeb, oceny stanu bezpieczeństwa oraz efektywności pracy Policji. Tak w bardzo dużym skrócie można podsumować informację Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli, którą przeprowadziła w 2023 r., a która dotyczyła procesu reaktywacji posterunków Policji. Kontrola wykazała, że odtworzenie posterunków było zaplanowane i realizowane nierzetelnie, bez spójnej koncepcji, obiektywnych kryteriów co do zasadności otwierania posterunków w danej lokalizacji, bez właściwego nadzoru nad realizacją tego procesu, bez ewaluacji, za to z presją Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz komendanta głównego Policji, który przejął uprawnienia komendantów powiatowych i miejskich, czyli faktyczne prawo do podejmowania decyzji o utworzeniu posterunku.

    Jak w klasycznym ustroju centralistycznym centrala decydowała, w którym powiecie ma być posterunek. Zdarzało się także, że wbrew negatywnej opinii komendanta powiatowego Policji. Dlaczego tak się działo? Bo celem było wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa społeczeństwa za pomocą wizualnego obrazu posterunku. Celem było przeciąć wstęgę i poświęcić, a potem niech się dzieje, co chce. Pieniądze wydane, zadanie odhaczone, naród powinien się cieszyć, ma posterunek. Ale czy było to później badane, czy było to zgodne z efektywnością pracy Policji i faktycznym zwiększeniem poczucia bezpieczeństwa? Takie pytanie kieruję do pana ministra.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Czesław Mroczek:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pod koniec lat 90., po roku 2000, nastąpiły zmiany w Policji odnoszące się do odziedziczonej po PRL-u struktury Policji. Z uwagi na niefunkcjonalność tych najmniejszych jednostek policyjnych - posterunków, niektóre z tych posterunków z uwagi na to, że nie wykonywały zadań, likwidowano, tworząc silniejsze struktury, wzmacniając silniejsze struktury Policji - komisariaty. W sposób oczywisty likwidacja tych posterunków na przestrzeni wielu lat budziła negatywne emocje społeczne. Ludzie wcześniej przyzwyczajeni do tych posterunków odbierali to krytycznie. Władze samorządowe, środowiska społeczne zabiegały o to, by te posterunki odtwarzać.

    Rząd PiS-u po dojściu do władzy uznał, że to jest bardzo dobry temat do przeprowadzenia mocnych działań propagandowych. Mówił: poprzednicy likwidowali posterunki, my będziemy je odtwarzać. Tak jak powiedziała pani poseł, ten proces odtwarzania posterunków został sprawdzony i oceniony w ubiegłym roku przez Najwyższą Izbę Kontroli. Utworzono sto kilkadziesiąt nowych posterunków przez te 8 lat funkcjonowania rządu PiS-u i mamy ocenę tego procesu dokonaną przez Najwyższą Izbę Kontroli. Zdaniem NIK-u funkcjonowanie posterunków o najniższym stanie etatowym i niepełnej obsadzie kadrowej wiąże się z wieloma problemami organizacyjnymi. Najmniejsze posterunki nie są w stanie zapewnić całodobowej obsługi obywateli, zorganizować służby patrolowej w trybie zmianowym, a czasem nawet pojedynczego patrolu. Potwierdzeniem powyższego są informacje zawarte w analizach bezpieczeństwa, w których komendanci wskazywali, że w przypadku konieczności wyodrębnienia ze struktur powiatowych etatów dla reaktywowanego posterunku mogą wystąpić trudności we właściwej dyslokacji służby, a w skrajnym przypadku takie działanie może się przyczynić do wzrostu zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie innych gmin powiatu. Stwierdzono też, że niektóre odtworzone posterunki funkcjonowały zaledwie kilka godzin w tygodniu. W wyniku przeprowadzenia tej olbrzymiej operacji wrócono zatem do stanu początkowego, bo te małe posterunki nie były w stanie wykonywać zadań, chociaż wydano na nie poważne pieniądze.

    Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła wprost, że komendant główny Policji oraz nadzorujący go minister nie mieli wiedzy, czy wydatkowanie przez Policję kwoty ponad 100 mln zł na odtworzenie posterunków było w świetle ustawy o finansach publicznych rozwiązaniem celowym i racjonalnym, a także czy przyczyniło się do poprawy bezpieczeństwa obywateli.

    Proszę państwa, te decyzje, jak powiedziałem, były podejmowane w ramach wielkiej operacji związanej z oddziaływaniem społecznym: oni likwidowali, my odtwarzamy. Celem tego były przede wszystkim korzyści dla partii, a nie dla formacji, Policji czy dla bezpieczeństwa kraju. I ten raport NIK-u jest niezwykle ważny z tej perspektywy, on pokazuje, w jak nieprawidłowy sposób były podejmowane działania dotyczące szczególnego obszaru funkcjonowania państwa, tak wrażliwego z punktu widzenia obywateli. Pokazuje, jak nie powinno się działać.

    Jak państwo wiecie, Policja boryka się już od wielu lat z olbrzymimi kłopotami kadrowymi. Stan liczbowy tej formacji jest najniższy od wielu lat. De facto to jest stan taki, jaki był na początku tworzenia tej formacji w latach 90. I w związku z tym wykorzystywanie tego potencjału musi być szczególnie przemyślane i przynosić dobre efekty. Jeżeli dysponuje się tak ograniczonymi środkami w tak ważnym dla państwa i społeczeństwa, obywateli obszarze, to działania muszą być, najkrócej mówiąc, mądre. Nie mogą powodować utraty tego i tak ograniczonego potencjału. NIK stwierdza, że te zmiany w strukturze organizacyjnej Policji muszą być bardzo przemyślane. Chcę dzisiaj państwu powiedzieć, że my z zadowoleniem po pierwsze, przyjmujemy, ustalenie stanu faktycznego w tej sprawie, którego dokonała Najwyższa Izba Kontroli. Po drugie, przyjmujemy wszystkie wnioski, które Najwyższa Izba Kontroli sformułowała, w szczególności wnioski dotyczące tego, by podstawą decyzji o tworzeniu, odtwarzaniu posterunków były względy merytoryczne, w szczególności analiza bezpieczeństwa, a więc to, jak działania dotyczące odtwarzania posterunków wpłyną na poziom bezpieczeństwa w powiatach i w całej Polsce, a nie względy propagandowe, względy interesu partyjnego.

    Nie będziemy oczywiście likwidować (Dzwonek) tych źle działających posterunków, które zostały odtworzone. Będziemy te źle działające posterunki wzmacniać, będziemy poprawiać ich funkcjonowanie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Zofia Czernow:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Znamy raport Najwyższej Izby Kontroli, ale jednocześnie wiemy, że są oczekiwania społeczne, samorządowe odnośnie do tworzenia nowych posterunków Policji, zwłaszcza na terenach mocno oddalonych. W tym roku planuje się uruchomić 16 nowych placówek.

    Mam pytanie: Jakie będą zasady czy kryteria? Chodzi o to, aby nie tworzyć małych, słabych posterunków, które nie spełnią oczekiwań, bo nie będą w stanie realizować postawionych im zadań. I drugie pytanie: Czy w przypadku znaczącej poprawy sytuacji kadrowej Policji mniejsze posterunki, może z innym zakresem działania, będą tworzone? Bo ten problem sam nie przestanie istnieć. Ludzie mają konkretne oczekiwania. Dziękuję bardzo.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Czesław Mroczek:

    Panie Marszałku! Państwo Posłowie! Tak jak mówiłem na samym początku, będziemy chcieli usprawnić te źle działające odtworzone czy na nowo utworzone posterunki Policji. Z tego miejsca chcę wyraźnie podziękować wszystkim przedstawicielom samorządu, prezydentom, burmistrzom, wójtom, radnym, którzy zabiegali o wspólne działanie w ramach odtwarzania tych posterunków. Najkrócej mówiąc: wspierali działanie Policji. Dziękuję również wszystkim organizacjom społecznym, które włączały się w ten proces. My chcemy dalej współdziałać. Skuteczne działanie Policji jest możliwe tylko wtedy, kiedy ma wsparcie społeczne, w szczególności jednostek samorządu terytorialnego.

    Tak, pani poseł, skuteczne funkcjonowanie komisariatów jest możliwe tylko wtedy, kiedy obsada etatowa będzie wystarczająca. To nie mogą być posterunki, jak niektóre odtwarzane, w obsadzie pięcioosobowej. Tak naprawdę naliczenie etatowe, ustalenie etatowe to jedna rzecz, a stan ewidencyjny, fizyczna ilość policjantek i policjantów w komisariacie to druga rzecz, bo tak jak mówiłem, mamy olbrzymią liczbę wakatów, więc to dotyka również posterunków.

    Żeby wyjść z tej trudnej sytuacji i jednocześnie odpowiadać na te potrzeby społeczne, o których pani poseł mówiła, będziemy chcieli, tak jak powiedziałem, usprawnić funkcjonowanie już odtworzonych i na nowo utworzonych posterunków. Natomiast o tworzeniu nowych posterunków, tych ogniw policyjnych, będzie decydowało nie tylko zapotrzebowanie społeczne, ale bardzo obiektywna analiza bezpieczeństwa i potrzeb, najkrócej mówiąc, utworzenia tych nowych posterunków, wynikająca z analiz bezpieczeństwa i zagrożeń. Tego do tej pory nie robiono i dlatego efektem są takie niedobre skutki, jakie opisuje Najwyższa Izba Kontroli. W związku z tym naprawimy te niedobrze funkcjonujące posterunki, będziemy poprawiać ten zły obraz, źle funkcjonujące posterunki i jednocześnie jesteśmy otwarci na tworzenie nowych, w odpowiedzi na zapotrzebowanie społeczne, ale tylko w sytuacjach, kiedy będzie to wynikało z potrzeb bezpieczeństwa na danym terenie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)