Posłanka Paulina Matysiak - Wystąpienie z dnia 10 kwietnia 2024 roku.

Stenogram

5. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie ustawy o uchyleniu ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (druki nr 257 i 285).

Poseł Paulina Matysiak:

    Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Wielkie sprzątanie bałaganu, który zostawiło nam w spadku Prawo i Sprawiedliwość, trwa. Dzisiaj bierzemy miotły w dłoń, aby zmieść i wyrzucić do kosza ustawę, której zapisy zagrażają polskim zabytkom. Samo procedowanie nad nią już budziło wiele kontrowersji. W arogancki sposób zlekceważono głos naukowców i archeologów, którzy słusznie kwestionowali zawarte w tej ustawie przepisy. Tak samo ignorowano wątpliwości, które zgłaszaliśmy na posiedzeniu Komisji Kultury i Środków Przekazu w ubiegłej kadencji. Nie usłyszeliśmy wtedy żadnych przekonujących argumentów na to, że nasze dziedzictwo będzie bezpieczne. I choć ustawę ubrano w piękne słowa, jak: ochrona zabytków, opieka nad zabytkami, to kryły się za nią rozwiązania, które opisać można jednym zdaniem: hulaj dusza, piekła nie ma. Bo jak inaczej nazwać liberalizację przepisów, przez którą amatorscy poszukiwacze będą mogli, mówiąc kolokwialnie, ryć w ziemi? Proszę państwa, archeologia to nie jest tylko znajdowanie rzeczy. Wspomniani poszukiwacze nie szukają zabytków, lecz skarbów o konkretnej wartości. Przy okazji mogą zniszczyć wartościowe dziedzictwo, którym powinni zająć się profesjonaliści i powinni zająć się eksperci.

    Pragnę podkreślić, że, tak jak mówiłam, archeologia to nie jest tylko znajdowanie przedmiotów w ziemi. To jest nauka, której celem jest odtwarzanie naszej przeszłości, całej, społeczno-kulturowej. To badanie też kontekstu, a nie skupienie się na samym wyciąganiu przedmiotów. Archeolodzy muszą spełniać wymogi formalne, wymogi metodologiczne, wymogi sprawozdawcze, których poszukiwacze skarbów nie muszą spełniać. To właśnie z tego powodu uczeni bili na alarm, gdyż słusznie obawiali się niekontrolowanego chaosu oraz narażenia zabytków na zniszczenie czy też na niekontrolowany handel i wywiezienie ich z Polski.

    Stanowisko Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich z zeszłego roku nie pozostawiało złudzeń, że wprowadzone ułatwienia dla poszukiwaczy skarbów stanowiły wyłącznie pretekst do zniesienia kontroli państwa nad poszukiwaczami zabytków. Z wypowiedzi przedstawicieli tego stowarzyszenia można było wysnuć przerażający wniosek, że w świetle nowych przepisów polska archeologia mogłaby znaleźć się na krawędzi upadku. Przedkładanie jednostki i jej hobby nad naukę i badania prowadzone pod nadzorem to był krok w bardzo złą stronę. Ustawa Prawa i Sprawiedliwości wsparła kłusowników, a nie pasjonatów, i cieszę się, że dzisiaj debatujemy o uchyleniu tej ustawy, przeciwko której klub Lewicy występował od samego początku. Dlatego pragnę przekazać, że Lewica poprze uchylenie tejże ustawy...

    (Poseł Grzegorz Braun: Precz z komuną! Precz z komuną!)

    ...w trosce o polskie zabytki i w trosce o nasze dziedzictwo. Dziękuję. (Oklaski)

    (Poseł Grzegorz Braun: Precz z komuną!)