PSL-TD - pytanie ws. ochrony zabytków w Polsce z dnia 22 lutego 2024 r.

Stenogram

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Tadeusz Samborski:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nikogo nie trzeba przekonywać, jak ważne dla nas, dla naszego narodu są zabytki, jako że przez nasz kraj przewalały się burze dziejowe. Wiele zniszczono, dlatego też to, co ocalało, wymaga szczególnej troski i opieki. Jestem przekonany, że akurat pani minister Bożena Żelazowska, która będzie odpowiadała na te pytania w imieniu resortu, która przez wiele lat w samorządach i w komisji kultury zajmowała się tymi zagadnieniami, sprosta oczekiwaniom i zadaniom, które stoją przed ministerstwem w tym obszarze działalności.

    Żeby mówić o zadaniach i szansach na ich zrealizowanie, trzeba uświadomić sobie, jaki jest punkt wyjścia, jakie są możliwości finansowe i organizacyjne. W tym kontekście pragnę zapytać: Jakie są środki finansowe przeznaczone na ochronę zabytków, na rewaloryzację, na opiekę nad nimi w porównaniu np. do minionych lat? Również pragnę zapytać: Jaka część tych środków pochodzi z budżetu państwa, a jaka część z funduszy europejskich? Pragnę także zapytać: Jaka jest geografia priorytetów - regionalna, wojewódzka? Chodzi o to, jak one są kierowane, do których ośrodków. Jaka jest mniej więcej dysproporcja czy może jakie są proporcje? To jest kolejne pytanie. Pragnę też zapytać o tych właścicieli prywatnych, znamy takie przykłady, którzy bardzo ofiarnie działają, którzy mają prywatne obiekty, np. zamek piastowski w Prochowicach czy pałac w Warmątowicach Sienkiewiczowskich, i widać ze strony tych właścicieli wielkie zaangażowanie własnych środków. Czy mogą oni liczyć na wsparcie ze strony ministerstwa? I ostatnie pytanie. Pragnę zapytać panią minister, czy zabytki na Kresach Wschodnich będą wspierane (Dzwonek) finansowo. Zwłaszcza mam na uwadze rzymską katedrę we Lwowie, a starania o środki podjął abp. Mieczysław Mokrzycki. Ta katedra zajmuje ważne miejsce w dziejach naszego narodu i jest godna wsparcia. Dziękuję bardzo, panie marszałku.

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bożena Żelazowska:

    Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Państwo Ministrowie! Bardzo dziękuję państwu za te pytania i za zainteresowanie tematem dotyczącym konserwacji i ochrony zabytków. Im więcej będziemy mówić o tych problemach, im większe zainteresowanie będziemy kierować na temat ochrony zabytków, tym lepiej, tym bardziej będziemy uwrażliwiać w ogóle politykę w tym zakresie. Mam nadzieję, że to wpłynie również na budżet i pozwoli na ratowanie zabytków w szerszym zakresie.

    Otóż, odpowiadając na pytanie pana posła, chcę przekazać, myślę, bardzo dobrą informację: kwota dotacji przeznaczonych w tym roku na ochronę zabytków w budżecie w programie ministra kultury i dziedzictwa narodowego to kwota 201 625 tys., z czego 200 mln zostanie literalnie przeznaczone na konkurs, którego rozstrzygnięcia będziemy mogli się spodziewać już za jakieś najdalej 2 tygodnie. Teraz trwają prace nad wnioskami, które wpłynęły zgodnie z procedurą do ministerstwa do końca listopada ub.r. Trwają prace w zespołach. Myślę, że w najbliższych 2 tygodniach będzie już werdykt w sprawie tego konkursu. Pan poseł zapytał, czy są inne źródła. Otóż niedawno, dosłownie 2 lata temu, powstał tzw. Narodowy Fundusz Ochrony Zabytków. To jest bardzo mały fundusz. Nie wiem nawet, czy on właściwie spełnia swoje zadanie. Temu się oczywiście przyjrzymy. W tym roku ta kwota to jest 840 tys., co stanowi co prawda wzrost o 140 tys. w stosunku do planu z ustawy budżetowej na rok 2023, ale jest to i tak kropla w morzu.

    Natomiast mam dobrą informację, bo w ramach właśnie środków unijnych, panie pośle, jest dodatkowa kwota na ten czas do 2027 r. Jest to wzrost w ogóle środków na kulturę o 600 mln euro. To nie jest tylko kwota przeznaczona na zabytki, ale zechcemy właśnie z tej puli dużą część przeznaczyć na remont i konserwację zabytków. Tutaj też chcemy wyznaczyć programy w tym zakresie. Jak najbardziej zabytki, które są w rękach prywatnych właścicieli, również mogą liczyć na dofinansowanie. Tak się też dzieje dotychczas i zechcemy na ten cel przeznaczyć większą kwotę.

    Jeżeli chodzi o zabytki na Kresach Wschodnich, to proszę mi wierzyć, że od zawsze leżą nam na sercu. Jestem po długich rozmowach z księdzem biskupem z katedry lwowskiej. Tak że niemalże każdy zabytek traktujemy bardzo osobiście, chociaż wiemy, że jest ich w Polsce i na Kresach Wschodnich do konserwacji, do ratowania bardzo wiele. Tak że jeszcze chętnie odpowiem na pytanie pana posła. Na razie bardzo dziękuję, panie marszałku.

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Jarosław Rzepa:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Chciałbym zapytać o budżety wojewódzkich konserwatorów. Niestety, szanowni państwo, przez ostatnie 8 lat poprzednia ekipa nie miała hojnej ręki do tych budżetów. Te budżety w wielu przypadkach były bardzo skromne. Posłużę się moim przykładem z Pomorza Zachodniego: niecałe 1,5 mln na całe województwo na cały rok. Szanowni państwo, wymagania - ogromne, oczekiwania - ogromne wobec właścicieli zabytków, a nawet możliwość wsparcia przez wojewódzkich konserwatorów - totalnie minimalna. Pani minister, chciałem zapytać, czy tutaj będziemy mieli jakąkolwiek zmianę. Bo widzę, co robią np. samorządy województw, ile przeznaczają pieniędzy na ratowanie zabytków na terenie swojego województwa, natomiast wojewódzcy konserwatorzy tak naprawdę nie mają w czym im dopomóc, a oczekują bardzo dużo. Również bardzo proszę, pani minister... Pomorze Zachodnie to też Polska, a nie opcja niemiecka, tak jak mówiliście (Dzwonek) państwo z Prawa i Sprawiedliwości.

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bożena Żelazowska:

    Bardzo dziękuję.

    Panie Marszałku! Panie Pośle! Ochrona zabytków to także działania przypisane administracji publicznej, w której kluczową rolę pełnią organy ochrony zabytków. Ministerstwo przygotowuje również program w ramach priorytetu siódmego, tzw. pomocy technicznej funduszy europejskich na infrastrukturę, klimat, środowisko, dzięki któremu wsparciem zostanie objętych m.in. 16 wojewódzkich konserwatorów zabytków. Projekt ten stanowić będzie kontynuację zakończonego w grudniu 2023 r. pilotażowego projektu: Plan działań konserwatorów zabytków na lata 2021-2023, finansowanego z udziałem środków Unii Europejskiej w ramach osi priorytetowej: pomoc techniczna programu operacyjnego ˝Infrastruktura i środowisko na lata 2014-2020˝, w którym wsparciem objęto wówczas generalnego konserwatora zabytków i pięciu wojewódzkich konserwatorów zabytków. Chcę wyjaśnić państwu, że właściwie wtedy też chciano objąć tym 16 delegatur konserwatorów zabytków, niestety nie ze wszystkich województw konserwatorzy po prostu odpowiedzieli pozytywnie na ten program. W tym roku już za tydzień spotkamy się z wojewódzkimi konserwatorami zabytków, którym zaproponujemy, aby właśnie z większą atencją i z większą chęcią zechcieli przyłączyć się do tych programów, bo to również będzie finansowane ze środków unijnych i te pieniądze pozwolą wzmocnić urzędy konserwatorskie w 16 województwach. Będą to środki przeznaczone na doposażenie biur konserwatorskich, ale również na wzrost płacy konserwatorów. Natomiast z tych pieniędzy, o których mówiłam wcześniej, z dodatkowych środków unijnych, środki będą mogły być przeznaczone na konserwację zabytków. Tak że to planujemy już w tym roku i liczę tutaj na większą otwartość ze strony konserwatorów zabytków we wszystkich województwach i w zachodniopomorskim również, panie pośle. Dziękuję. (Oklaski)