Posłanka Ewa Szymanowska - Wystąpienie z dnia 25 stycznia 2024 roku.

Stenogram

5. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (druki nr 171 i 181).

Poseł Ewa Szymanowska:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Narodowe Centrum Badań i Rozwoju to bardzo ważna instytucja, której głównym zadaniem jest rozdzielanie publicznych środków na projekty, które mają przyczynić się do cywilizacyjnego rozwoju naszego kraju. Niestety za sprawą afery z początku 2023 r., czyli za czasów rządu Prawa i Sprawiedliwości, który na ustach miał walkę z korupcją i wyłudzeniami, kojarzy się Polkom i Polakom z instytucją, która gdyby nie śledztwo dziennikarskie i kontrola poselska, rozdałaby gigantyczne pieniądze podejrzanym firmom, których wnioski nigdy nie powinny być rozpatrzone pozytywnie.

    Jednym z największych konkursów na dofinansowanie z Unii Europejskiej, którym zarządzało NCBiR, jest konkurs ˝Szybka ścieżka - innowacje cyfrowe˝. W 2022 r. przyznano z niego granty na łączną kwotę ponad 801 mln zł. I to właśnie ten konkurs w następstwie ujawnionych przez media i posłów informacji stał się przedmiotem zainteresowania CBA, prokuratury, a także Najwyższej Izby Kontroli. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła audyt i stwierdzono liczne nieprawidłowości zarówno w procesie przygotowania i organizacji naboru wniosków o dofinansowanie do tego konkursu, jak również na etapie wyboru projektów.

    Gigantyczne wręcz dotacje dla podejrzanych firm - to właśnie działo się za rządów Prawa i Sprawiedliwości. Przypomnijmy: 55 mln zł dla dwudziestosześciolatka, który dopiero co założył spółkę z kapitałem zakładowym na poziomie 5 tys. zł. Co istotne, złożony przez tę spółkę wniosek nie miał nic wspólnego z innowacyjnością.

    NCBiR czeka też zapowiedziany ostatnio przez ministra nauki Dariusza Wieczorka audyt, gdyż istnieje zagrożenie, że instytucja utraci certyfikat unijny. Oczywiście obecny rząd prowadzi rozmowy z Komisją Europejską, by tak się nie stało. To jednak pokazuje, jak źle prowadzona była ta instytucja za rządów Prawa i Sprawiedliwości. Utrata zaufania może oznaczać cofnięcie certyfikatu, a co za tym idzie - utratę ogromnych środków dla Polski.

    Obecnie procedowany projekt ma na celu przywrócenie sprawowania nadzoru nad NCBiR ministrowi nauki i szkolnictwa wyższego.

    Centrum nadal funkcjonuje jako podmiot będący częścią systemu szkolnictwa wyższego i nauki, realizując m.in. programy podejmujące finansowanie badań naukowych lub prac rozwojowych, a także działania przygotowujące do wdrożenia wyników badań naukowych lub pracy rozwojowej. Nie może być tak, że minister zostaje pozbawiony kluczowego narzędzia niezbędnego do realizacji jednego z jego najważniejszych zadań, tj. prowadzenia polityki naukowej państwa, do którego realizacji zostało powołane właśnie Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Dlatego jako Polska 2050 - Trzecia Droga będziemy głosować za poparciem tego projektu. Dziękuję. (Oklaski)