Posłanka Katarzyna Matusik-Lipiec - Wystąpienie z dnia 16 stycznia 2024 roku.

Stenogram

3. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (druki nr 141, 141-A i 153).

Poseł Sprawozdawca Katarzyna Matusik-Lipiec:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Przypadł mi w udziale zaszczyt przedstawienia sprawozdania Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, zawartym w druku nr 141.

    W wyniku proponowanej nowelizacji art. 279 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, dokonanej ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, zostaje wydłużony maksymalny termin prowadzenia studiów doktoranckich - z dnia 31 grudnia 2023 r. na dzień 31 grudnia 2024 r.

    Chciałabym w tym miejscu nadmienić, iż studia doktoranckie były formą kształcenia doktorantów realizowaną do czasu reformy systemu szkolnictwa wyższego i nauki wprowadzonej ustawą z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Ustawa ta wprowadziła nową formę kształcenia - szkoły doktorskie. Rozpoczęły one działalność z dniem 1 października 2019 r. Natomiast studia doktoranckie, stosownie do regulacji przepisów przejściowych ustawy, w tym wskazanego wcześniej przeze mnie art. 279 ust. 1, mogą być już tylko kontynuowane.

    Głównym celem wydłużenia funkcjonowania studiów doktoranckich do końca 2024 r. jest umożliwienie ukończenia przygotowywania rozpraw doktorskich, a następnie uzyskania stopnia naukowego doktora albo stopnia doktora w zakresie sztuki w trakcie trwania studiów tym doktorantom, co do których podjęto decyzję o przedłużeniu studiów doktoranckich. W niniejszej nowelizacji proponuje się, aby do uczestników studiów doktoranckich w 2024 r. zastosować, oprócz nadal obowiązujących, także wybrane wcześniej obowiązujące w zakresie tych studiów przepisy. Niektóre z przepisów regulujących prowadzenie studiów doktoranckich wygasły z mocy prawa z dniem 31 grudnia 2023 r., pozostałe natomiast nadal obowiązują.

    Proponowane zmiany dotyczą sześciu zagadnień: obowiązku wprowadzania przez rektorów uczelni, dyrektorów instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk, dyrektorów instytutów badawczych oraz dyrektorów międzynarodowych instytutów naukowych danych uczestników studiów doktoranckich do Zintegrowanego Systemu Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on; podlegania uczestników studiów doktoranckich zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach oraz powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu realizowanemu i finansowanemu na zasadach dotychczasowych; możliwości tworzenia samorządu doktorantów także przez uczestników studiów doktoranckich; rozumienia pod pojęciem ˝szkół doktorskich˝ również ˝studiów doktoranckich˝ we wskazanych ustawach, w których jest mowa o szkołach doktorskich; niepodlegania uczestników studiów doktoranckich obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu wydawania zaświadczeń, o których mowa w art. 144 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.

    Jednocześnie należy podkreślić, że zostanie zachowana możliwość przyznawania doktorantom kontynuowanych studiów doktoranckich świadczeń finansowych przez podmioty prowadzące studia doktoranckie. Zabezpieczenie finansowania tych świadczeń będzie pochodziło ze środków podmiotów prowadzących studia doktoranckie.

    W przedstawionej przez rząd nowelizacji ustawy proponuje się, aby projektowana ustawa weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, ale z mocą obowiązującą od dnia 1 stycznia 2024 r., tak aby umożliwić podmiotom prowadzącym studia doktoranckie niezakłócone ich prowadzenie do końca wyznaczonego terminu, tj. do dnia 31 grudnia 2024 r. Wprowadzenie w życie projektowanych przepisów z mocą wsteczną jest konieczne przede wszystkim ze względu na zabezpieczenie interesów doktorantów kształcących się w tym trybie.

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Do przedmiotowego projektu ustawy wpłynęły pozytywne opinie następujących organizacji i instytucji: Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Krajowej Reprezentacji Doktorantów, Konferencji Rektorów Publicznych Uczelni Zawodowych, jak również pozytywna opinia Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, z tym że ta pozytywna opinia zawierała uwagę dotyczącą art. 86 ust. 1 pkt 1-4.

    Podczas pierwszego czytania ustawy w trakcie posiedzenia Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży w dniu 15 stycznia br. została zgłoszona jedna poprawka, którą komisja odrzuciła. Po przeprowadzeniu pierwszego czytania Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży po rozpatrzeniu projektu ustawy wnosi, by Wysoki Sejm raczył uchwalić przedłożony projekt ustawy. Dziękuję. (Oklaski)