Koalicja Obywatelska - pytanie ws. zapadlisk w Trzebini [25 maja 23 r.]

Stenogram

13. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Marek Sowa:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Chcę z tego miejsca wykrzyczeć w imieniu mieszkańców gminy Trzebinia, w szczególności osiedli Gaj, Siersza, prośbę o pomoc, panie ministrze. Od naszego ostatniego spotkania na posiedzeniu Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych minął grubo ponad miesiąc i nic się nie stało. Mieszkańcy Trzebini mówią, że najtańsze jest zwodzenie ludzi. I spółka to robi, to wam najlepiej wychodzi. Ale nie mamy czasu, trzeba działać szybko, intensywnie, bo czas działa na niekorzyść mieszkańców tych osiedli. Dlatego musicie w końcu powiedzieć publicznie prawdę: Czy bardziej opłaca się uzdatniać teren, czy wysiedlać ludzi? Zamknęliście garaże, ogródki działkowe, cmentarze, lasy - wszystko, całą przestrzeń publiczną. Zamiast pomocy oferujecie mandaty. To jest realna pomoc. Ewentualnie wysyłacie górników z Jastrzębia-Zdroju do Trzebini z posłami Matusiakiem i Kozikiem.

    Panie Ministrze! Nie ma czasu, potrzebny jest program pomocowy i dobrze pan o tym wie. Potrzebna jest również pana wizyta w Trzebini, żeby tam, na miejscu, w obecności mieszkańców gminy Trzebinia, osiedli Gaj i Siersza, dowiedział się pan, jaka jest skala katastrofy na tym terenie. A ta katastrofa jest efektem zaniedbań Spółki Restrukturyzacji Kopalń, która zobowiązana była do tego, aby ten teren monitorować. To, co robicie dzisiaj, dzieje się przynajmniej o 5 lat za późno. Nie możecie mówić, że ciągle badacie, bo ludzi to naprawdę nie interesuje. Ludzi interesuje pomoc. Jeśli ta infrastruktura, która została przez was zamknięta, nie nadaje się do dalszego wykorzystania, to trzeba zagwarantować dla gminy Trzebinia środki pomocowe na przeniesienie tej infrastruktury w nowe miejsca. Stadion sportowy lekkoatletyczny - to wszystko służyło mieszkańcom, a dzisiaj jest po prostu pozamykane. Postawiliście zakaz wstępu do 30 czerwca. A co będzie później? (Dzwonek) Przecież wiecie doskonale, że ta sytuacja w tak krótkim czasie się nie zmieni. (Oklaski)

13. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych Marek Wesoły:

    Bo nie o brawa tu chodzi, pani poseł.

    Panie Marszałku! Panie Pośle! Szanowni Państwo posłowie podpisani pod tym pytaniem! Już na pierwszym posiedzeniu komisji, na którym się spotkaliśmy, padła z mojej strony wielka prośba o to, aby nieszczęścia ludzi, zagrożeń dla ludzi, tego, co dzieje się dzisiaj w Trzebini, nie wykorzystywać, panie pośle, politycznie. Niestety nie ma z państwa strony żadnej refleksji.

    (Poseł Dorota Niedziela: Ale to jest nasz obowiązek pana pytać.)

    Zamiast skupiać się na grze politycznej, wystarczyłoby wziąć udział...

    (Poseł Dorota Niedziela: Ale my tam mieszkamy, my tam mieszkamy.)

    ...w tych wszystkich posiedzeniach, które odbywają się w Trzebini, w tych wszystkich spotkaniach z mieszkańcami, które odbywają się w Trzebini. Wystarczyłoby po prostu spokojnie podejść do tematu i wysłuchać tych wszystkich rozwiązań, które tam są zastosowane.

    Panie Pośle! Większość pana pytań niestety jest ślepymi nabojami. Naprawdę próba wykorzystywania nieszczęścia ludzi, zagrożeń w sposób polityczny jest czymś haniebnym i to mogę spokojnie z tego miejsca powiedzieć.

    (Poseł Krystyna Skowrońska: To zróbcie coś.)

    I teraz przechodzę, panie marszałku... Muszę szczegółowo, to wymaga szczegółowego wytłumaczenia, to jest ważne dla mieszkańców, żeby nie wprowadzać chaosu w debacie publicznej, co próbuje robić opozycja w sposób polityczny, dlatego szczegółowo przedstawię wszystkie działania, wszystko, co robimy. A potem dwa słowa komentarza na koniec.

    Szanowni Państwo! Główną przyczyną powstawania zapadlisk na terenie Trzebini są zjawiska geodynamiczne zachodzące przede wszystkim w starorzeczu cieku Kozi Bród. Ich powstawanie związane jest z występowaniem pustek w historycznych płytkich wyrobiskach pogórniczych. Teren byłego obszaru górniczego Siersza jest historycznie naruszony trwającą od dziesięcioleci eksploatacją kopalni.

    (Poseł Dorota Niedziela: Takie bzdury ludziom opowiadać...)

    Jakby pani chwilę się skupiła i posłuchała. Jakby pani chwilę posłuchała...

    KWK Siersza w Trzebini została postawiona w stan likwidacji z dniem 31 października 1999 r. Został opracowany program likwidacji KWK Siersza w latach 1999-2001, który został zaakceptowany kierunkowo przez ówczesnego ministra gospodarki i zakładał całkowitą likwidację kopalni przez jej zatopienie. Z uwagi na fakt, że kopalnia Siersza jest zakładem odosobnionym od innych kopalń, podjęto decyzję o całkowitym zaniechaniu jej odwadniania. Przypomnę, że lata 1999-2001 to rządy pana premiera Jerzego Buzka, a ministrem odpowiedzialnym za te decyzje był pan minister Janusz Steinhoff.

    (Poseł Dorota Niedziela: Tu i teraz. Tu i teraz.)

    Sposób likwidacji KWK Siersza nie jest jedyną przyczyną występowania zapadlisk, a wyłącznie jednym z wielu nakładających się na siebie czynników. Powstające deformacje, nieciągłe zapadliska SRK likwiduje przez ich niezwłoczne zasypywanie kruszywem. SRK SA w ramach prac zmierzających do likwidacji zagrożenia dla obszaru powstawania zapadlisk zleciła wykonanie specjalistycznych badań geofizycznych i prac wiertniczych oraz wykonanie dokumentacji projektowej zabezpieczenia i uzdatniania terenu. Łącznie w ramach zadania badawczego w obszarze zagrożonym wpływami płytkiej eksploatacji górniczej wykonano następujące specjalistyczne badania: pomiary georadarowe podłoża terenu na obszarze około 80 ha, badania mikrograwimetryczne na obszarze 15 ha terenu, wiercenia czterech otworów badawczych do płytkich wyrobisk pogórniczych o łącznej długości ok. 144 m bieżących, wiercenia trzech otworów kontrolnych na osiedlu Gaj, gdzie nie była prowadzona eksploatacja górnicza. Zasadniczym celem badań i pomiarów było uzyskanie informacji o aktualnym stanie geologiczno-górniczym, warunkach hydrogeologicznych, stanie podziemnych wyrobisk pogórniczych, lokalizacji pustek oraz występowaniu terenów anomalnych w górotworze i wytypowanie potencjalnych miejsc, w których mogą powstać nowe deformacje nieciągłe lub zapadliska. Wyniki badań geofizycznych posłużyły do wytypowania obszarów o łącznej powierzchni 30 ha, na terenie których przeprowadzone zostaną - w tej chwili się to dzieje - na zlecenie SRK SA prace, które obejmą m.in. szczegółowe badania geotechniczne, wykonanie dokumentacji projektowych, przeprowadzenie robót zabezpieczających i uzdatniających podłoże terenu.

    (Poseł Dorota Niedziela: Czułby się pan bezpiecznie, jakby pan...)

    Dodatkowo prezes Zarządu Spółki Restrukturyzacji Kopalń 13 stycznia powołał stały zespół do spraw zagrożeń związanych z powstawaniem deformacji nieciągłych na terenach płytkiej eksploatacji górniczej byłej KWK Siersza, w którego skład wchodzą przedstawiciele naukowo-techniczni Akademii Górniczo-Hutniczej, Politechniki Śląskiej, Głównego Instytutu Górnictwa z Katowic oraz specjaliści branżowi. Przyjęto założenie, że w pierwszej kolejności prace zabezpieczające będą realizowane na terenach zabudowanych i terenach intensywnie użytkowanych przez mieszkańców Trzebini, a w następnej kolejności badaniami rozpoznawczymi i pracami zabezpieczającymi objęte będą pozostałe tereny, np. tereny leśne, sportowe i nieużytki. Zalecono wyłączenie z użytkowania terenów zagrożonych powstawaniem deformacji nieciągłej, na których powstają zapadliska. Wyznaczono obszary, na terenie których w pierwszej kolejności zostanie zlecone wykonanie badań geotechnicznych, opracowanie dokumentacji projektowych, a następnie wykonanie prac uzdatniających podłoże. W dniu 26 kwietnia 2023 r. wojewoda małopolski rozporządzeniem wprowadził zakaz przebywania na oznakowanych ogólnodostępnych terenach publicznych zagrożonych zapadliskami. Zakaz obowiązuje od 1 maja do odwołania.

    W wyniku analiz stwierdzono, że skuteczną metodą przeciwdziałania powstawaniu deformacji będzie ustabilizowanie poziomu lustra wody. W marcu 2023 r. SRK otrzymała ekspertyzę wskazującą możliwości zatrzymania procesu podnoszenia się zwierciadła wody w górotworze (Dzwonek) poprzez pompowanie wód z zatapianych wyrobisk za pomocą pomp umieszczonych w otworach. W dniach 18-19 maja wysokowydajne pompy głębinowe zostały sprowadzone do Trzebini i w przyszłym tygodniu od poniedziałku zacznie się pompowanie wody, po to aby zagrożenie zostało zminimalizowane.

    Mieszkańcy na bieżąco są informowani o całej sytuacji i o wszystkich działaniach, które prowadzimy na tym terenie. Odpowiedzialny sztab kryzysowy prowadzi wojewoda małopolski w bezpośrednim kontakcie z burmistrzem Trzebini oraz ze Spółką Restrukturyzacji Kopalń i z zespołem naukowców. Prace również koordynuje ministerstwo klimatu z panem ministrem Piotrem Dziadzią na czele. Wszystkie szkody, które zostały spowodowane przez te zapadliska, w tej chwili są konsultowane, a mieszkańcom proponowane są bardzo konkretne rozwiązania.

    (Poseł Krystyna Skowrońska: Jak ludzie mają żyć?)

    Analizujemy dokładnie to, o czym pan powiedział. Analizujemy taką kwestię, czy warto w tej chwili inwestować raczej w uzdatnianie terenu, czy też należy wskazać inne tereny i w ramach odszkodowań zastosować...

    (Poseł Krystyna Skowrońska: Panie marszałku, te 30 sekund...)

    Uważa pani, że to nie jest dla tych mieszkańców ważne?

    (Poseł Dorota Niedziela: To trzeba było się zmieścić w 5 minutach, każdy ma tak samo.)

    To jest tak ważna sprawa, że 5 minut... Nie da rady tego w 5 minut wyjaśnić.

    Wicemarszałek Ryszard Terlecki:

    Dobrze, panie ministrze, ale proszę łaskawie zmierzać do końca.

    Sekretarz Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych Marek Wesoły:

    Panie marszałku, podsumowuję.

    (Poseł Krystyna Skowrońska: My też mamy ważne sprawy.)

    Szanowni Państwo! W tej chwili mieszkańcy naprawdę są informowani na bieżąco. Jeśli chodzi o wszystkie prace związane z cmentarzem, prace związane z tymi zabudowaniami, które są najbardziej zagrożone, zostały złożone konkretne propozycje, rząd nie uchyla się od żadnych odszkodowań, ale ludzie muszą podejmować decyzje. To ludzie muszą podjąć decyzję, z jakich rozwiązań proponowanych przez rząd będą korzystać. Konkretne propozycje są przedstawione.

    (Poseł Marek Sowa: Nic nie zaproponowaliście.)

    Wicemarszałek Ryszard Terlecki:

    Dziękuję, panie ministrze.

    Jeszcze będzie pan miał minutę.

    Sekretarz Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych Marek Wesoły:

    Szanowni Państwo! Jeśli chodzi o Trzebinię, jest zespół koordynacyjny, który w sposób bardzo szczegółowy i systemowy prowadzi te prace.

    Naszym głównym celem i głównym wyzwaniem jest właśnie to, żeby mieszkańcy nie odczuwali zagrożenia i byli otoczeni opieką. Dziękuję bardzo.

13. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Dorota Niedziela:

    Mam ważną sprawę i o minutę będę musiała przedłużyć.

    Panie Ministrze! Jak panu nie wstyd? Mówimy o 100 zapadliskach w ciągu 2 lat. Ludzie stoją na skraju dziury, do której mogą wpaść. Ich zmarli wpadają do niej z cmentarzy. Ludzie boją się, że do dziury wpadną ich domy, a pan ma czelność wychodzić na mównicę i przez 5 minut bzdurzyć o tym, jakie badania geologiczne pan robi.

    (Głos z sali: A Tusk im nie wpadł.)

    Ludzie czekają na propozycje, zastanawiają się, co się będzie działo, ile dostaną pieniędzy, jeśli się coś stanie, co stracą. Nikt z nimi nie rozmawia, nie dzieje się kompletnie nic. Jeśli pan sobie nie radzi, to niech pan ogłosi na tym terenie stan klęski żywiołowej. Będzie pan miał instrumenty, żeby natychmiast pomóc tym ludziom, żeby ich zabezpieczyć, żeby nie bali się każdej nocy, że ich mieszkanie wpadnie do dziury. 100 zapadlisk w ciągu 2 lat. Nie wstyd panu?

    Wychodzi pan i opowiada bzdury o tym, że pan pracuje, że ktoś coś pompuje. Wraca pan do historii. Ludzie nie chcą tego słyszeć. Rząd jest od rozwiązywania problemów tu i teraz, nie od historycznych wycieczek. (Dzwonek, oklaski)

    (Głos z sali: Skąd ta mądrość dzisiaj?)

    Niech się pan tego trzyma. Mam radę na przyszłość: niech pan pilnuje czasu, a nie bzdurzy, wtedy pan zdąży ze wszystkim. (Oklaski)

    (Głos z sali: Czas, czas, czas.)

13. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych Marek Wesoły:

    Panie Marszałku! Szanowna Pani!

    (Poseł Dorota Niedziela: Pani poseł.)

    Z całym szacunkiem do pani poseł z Platformy, do pani funkcji: jeśli ktoś opowiada z tej mównicy bzdury, to jedynie pani w tym momencie, przed chwilą.

    (Poseł Dorota Niedziela: Pan jest urzędnikiem państwowym.)

    Jeszcze raz powtarzam: oczekiwania mieszkańców... Wszystkie zagrożone miejsca, miejsca, których mieszkańcy są zagrożeni... Przygotowywane są mieszkania zastępcze, aby mieszkańcy ewentualnie mogli z nich skorzystać. Są prowadzone rozmowy z każdym, kto jest w stanie w bezpośredniego zagrożenia, o którym pani wspomniała. Z każdym z tych mieszkańców prowadzimy dialog na temat ewentualnego procesu odszkodowawczego, to znaczy wyznaczenia przez pana burmistrza działek, na których będzie można wybudować nowe domy. To wszystko bierze na siebie rząd. Rozmowy są prowadzone. Dziś żaden z tych mieszkańców, którzy są bezpośrednio zagrożeni, nie jest pozostawiony bez opieki. Jeszcze raz pani powtarzam: jeśli pani chce z tej mównicy uprawiać politykę, to zapraszam panią na spotkanie. Wyjaśnimy to na miejscu.

    (Poseł Dorota Niedziela: Nie są otoczeni opieką. Sam pan to powiedział.)

    Będzie pani zdziwiona - jeśli się pani stawi - że niestety wszystkie pani argumenty zostaną zbite. Nie będzie fleszy, nie będzie mównicy. Przykro mi bardzo, że państwo wykorzystujecie to w tak bezczelny sposób.

    (Poseł Dorota Niedziela: Dlaczego mnie pan nie zaprosił przez 2 lata?)

    (Poseł Marek Sowa: Wy byście chcieli przemilczeć swoje nieróbstwo.)

    Szanowni Państwo! Jeśli chodzi o Trzebinię, jeszcze raz powtarzam, że wszyscy mieszkańcy, którzy są bezpośrednio zagrożeni, otrzymali konkretne propozycje zarówno ze strony rządu, pana wojewody, pana burmistrza, jak i ze strony Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Żadna z osób pozostających w bezpośrednim zagrożeniu, której domostwo, ogródki działkowe... Jeśli chodzi o ogrody działkowe, to w tej chwili wyznaczany jest przez pana burmistrza teren, który będziemy uzdatniać i przekazywać pod nowe ogrody działkowe. Będziemy wypłacać odszkodowania za ogrody działkowe wszystkim mieszkańcom, żeby nie było tam tego, o czym pani mówi.

    (Poseł Dorota Niedziela: W czasie teraźniejszym...)

    Następna kwestia - o prywatnych zabudowach mieszkaniowych już mówiłem - to kwestia cmentarza. Prowadzone są rozmowy zarówno z parafią, jak i z mieszkańcami, którzy utracili pomniki. Każdy z mieszkańców dostanie odszkodowanie za pomniki. Chodzi o to, żeby mogli odtworzyć te miejsca na uzdatnionym już terenie cmentarza. Uzdatnianie w tej chwili jest prowadzone.

    (Poseł Krystyna Skowrońska: Kiedy będą efekty?)

    (Poseł Marek Sowa: Jaka jest podstawa prawna?)

    Są również prowadzone prace, które doprowadzą do tego, że tych zapadlisk będzie mniej. Chcemy, żeby to nieszczęście po prostu się zakończyło.

    (Poseł Marek Sowa: Wie pan, że to jest nieprawda, co pan mówi. Z byle geologiem pan porozmawia i on panu powie, że to nie prawda.)

    Wicemarszałek Ryszard Terlecki:

    Panie pośle, proszę nie przeszkadzać, miał pan czas na zadanie pytania.

    Sekretarz Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych Marek Wesoły:

    Szanowni Państwo! Jeśli jesteście (Dzwonek) państwo tak bardzo ciekawi tego problemu mieszkańców i zamartwieni nim, zapraszam na najbliższe spotkanie. Dwa razy w tygodniu organizowane są spotkania z mieszkańcami.

    (Poseł Dorota Niedziela: Kiedy?)

    Dostaniecie państwo informację na piśmie, kiedy jest najbliższe spotkanie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

    (Poseł Dorota Niedziela: Proszę nas zaprosić.)