Prawo i Sprawiedliwość - pytanie z 14 grudnia 2022 r.

Stenogram

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Marek Polak:

    Dziękuję bardzo.

    Szanowny Panie Marszałku! Zabierzemy głos w odwrotnej kolejności, wymieniliśmy się grzecznościowo z koleżanką.

    Wicemarszałek Włodzimierz Czarzasty:

    Proszę bardzo.

    Poseł Marek Polak:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W 2006 r. pod patronatem śp. pana prezydenta Lecha Kaczyńskiego przedstawiciele Litwy, Polski, Słowacji i Węgier podjęli inicjatywę utworzenia międzynarodowego szlaku komunikacyjnego Via Carpatia biegnącego od Litwy, poprzez m.in. Polskę i inne sąsiadujące z sobą europejskie państwa, aż do greckich Salonik nad Morzem Egejskim. W 2015 r. rząd Prawa i Sprawiedliwości przy poparciu 11 europejskich państw rozpoczął starania o wpisanie trasy Via Carpatia do transeuropejskiej sieci transportowej, czyli sieci głównych szlaków komunikacyjnych Unii Europejskiej, które to starania w zasadzie niedawno zakończyły się sukcesem.

    Dlatego chciałbym zapytać: Jakie będą korzyści tej przełomowej decyzji w aspekcie jej współfinansowania, potencjału inwestycyjnego, a także bezpieczeństwa całego regionu? Dziękuję bardzo.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Teresa Pamuła:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Via Carpatia to pomysł śp. Lecha Kaczyńskiego. Bardzo dziękuję za tę inicjatywę, bo jest ona szczególnie dla Podkarpacia bardzo ważna i istotna, dlatego że ta droga prowadzi właśnie przez Podkarpacie. Będzie ona biegła z Kłajpedy do Salonik. Przyczyni się do rozwoju gospodarczego, ale też kulturalnego naszego pięknego Podkarpacia. Chciałam zapytać pana ministra przede wszystkim o to, czy dofinansowanie dla Polski, które już jest zapewnione, będzie wystarczające. Wiemy, że dofinansowanie jest przewidziane również dla Słowacji. (Dzwonek) Jak będzie z pozostałą częścią trasy przebiegającą szczególnie przez Rumunię, Bułgarię aż do Grecji? Czy Unia Europejska jest w stanie wesprzeć to finansowo? Dziękuję bardzo.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury Rafał Weber:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zanim przejdę do odpowiedzi na te ważne pytania, chcę przywitać i pozdrowić gorąco młodzież, która jest dzisiaj na galerii i przyjechała z parafii św. Floriana ze Stalowej Woli. (Oklaski)

    Witamy bardzo serdecznie, cieszymy się z waszej obecności. Pozdrawiam również opiekunów, ks. Łukasza. Mam nadzieję, że czujecie się tutaj dobrze i możecie obserwować, jak pracuje polski Sejm. Pytanie, które przed chwileczką zostało zadane, jest też z wami związane, bo dotarliście tu ze Stalowej Woli właśnie Via Carpatia, między Niskiem a Lublinem jechaliście drogą szybkiego ruchu: prędko, bezpiecznie, wygodnie, komfortowo. Właśnie po to budujemy i rozwijamy polską sieć drogową. Witamy was bardzo serdecznie.

    Szanowni Państwo! Jeżeli chodzi o wpisanie Via Carpatii do sieci bazowej TEN-T, to 6 grudnia rada Unii Europejskiej do spraw transportu przyjęła wspólne stanowisko, tzw. podejście ogólne, w sprawie nowego rozporządzenia o transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T. Proces rewizji rozporządzenia o sieci TEN-T trwa od roku 2019 i jednym z priorytetów strony polskiej było wpisanie szlaku Via Carpatia w całości, od Litwy do Grecji, do podstawowej sieci transportowej TEN-T, czyli do tzw. sieci bazowej. Termin realizacji sieci bazowej to rok 2030.

    W myśl obecnie obowiązującego rozporządzenia o sieci z 2013 r. tylko część głównego przebiegu Via Carpatii znajduje się w sieci bazowej. W przypadku Polski są to odcinki: od granicy z Litwą do Ełku, wspólny z Via Balticą oraz od Lublina do Rzeszowa. Oprócz tego w sieci bazowej znajduje się przebieg głównego szlaku na Litwie, w Bułgarii i Grecji oraz połowa przebiegu na terenie Rumunii. Pozostały przebieg znajduje się w tzw. sieci kompleksowej, z wyjątkiem odcinka Białystok-Ełk, który jest poza jakąkolwiek siecią. Sieć kompleksowa może spełniać niższe parametry, a terminem jej realizacji jest rok 2050.

    Z polskiego punktu widzenia Via Carpatia to szlak drogowy, który ma pobudzić rozwój gospodarczy całej ściany wschodniej naszego kraju i w sposób dynamiczny polepszyć dostępność transportową ogromnej części naszej ojczyzny, do tej pory zaniedbywanej inwestycyjnie. Z perspektywy europejskiej Via Carpatia to kluczowy transeuropejski korytarz transportowy, który może stać się nowym połączeniem północnej i południowej części Europy, integrującym systemy transportowe Litwy, Polski, Słowacji, Węgier, Rumunii, Bułgarii i Grecji. Zaletą wynikającą z realizacji przedmiotowej inwestycji byłoby m.in. włączenie regionów słabiej rozwiniętych w główny strumień wymiany międzynarodowej i wykorzystanie ich potencjałów rozwojowych. Ponadto Via Carpatia byłaby pewnym i bezpiecznym korytarzem transportowym na wschodnich rubieżach Unii Europejskiej.

    I to właśnie z tych powodów strona polska, polski rząd, rząd Prawa i Sprawiedliwości od 2016 r. podejmuje szereg działań w celu włączenia całego przebiegu Via Carpatii do sieci bazowej TEN-T. Już w kwietniu 2019 r. na trzeciej konferencji łańcuckiej przedstawiciele wszystkich państw, przez które przechodzi szlak Via Carpatia, podpisali wniosek do Komisji Europejskiej w sprawie wpisania całości szlaku do sieci bazowej. Dlaczego mówimy o trzeciej konferencji łańcuckiej? Jest to nawiązanie do pierwszej konferencji łańcuckiej z 2006 r., którą zorganizował śp. prezydent Lech Kaczyński, inicjując aktywność europejską, jeżeli chodzi o budowę Via Carpatii.

    W roku 2020 strona polska przesłała Komisji Europejskiej swoje propozycje zmian dotyczących sieci. Wśród tych propozycji oczywiście znalazł się też postulat wpisania całości szlaku Via Carpatia do sieci bazowej.

    W grudniu ub.r. Komisja Europejska zaprezentowała oficjalną propozycję nowego rozporządzenia TEN-T. Nasze postulaty w sprawie Via Carpatia zostały częściowo uwzględnione. Komisja zaproponowała wpisanie przebiegu tej trasy od Rzeszowa do połączenia z siecią bazową w Rumunii do tzw. rozszerzonej sieci bazowej. Drogi w rozszerzonej sieci bazowej mają spełniać wszystkie wymagania techniczne wobec dróg w sieci bazowej, ale termin ich realizacji został ustalony na rok 2040. Komisja Europejska argumentuje utworzenie nowej kategorii rozszerzonej sieci bazowej faktem, iż wiele państw członkowskich ma problemy z realizacją sieci bazowej w założonym w rozporządzeniu terminie - w roku 2030.

    Oczywiście propozycja Komisji nie satysfakcjonowała nas w pełni. We współpracy z naszymi partnerami z innych krajów kontynuowaliśmy nasze wysiłki, aby cały przebieg Via Carpatia znalazł się w sieci bazowej. W rezultacie w lipcu tego roku Komisja Europejska wyszła z propozycją modyfikacji przebiegu sieci TEN-T. Zaproponowała m.in. nowy korytarz transportowy sieci bazowej Bałtyk - Morze Czarne - Morze Egejskie, czyli zdecydowanie szerszy korytarz, korytarz tzw. Trójmorza. Korytarze sieci bazowej to najwyższy poziom sieci TEN-T. Ich realizacja jest w szczególny sposób monitorowana przez Komisję Europejską. Każdy korytarz ma przydzielonego (Dzwonek) koordynatora, którego zadaniem jest monitorowanie i koordynacja prac w poszczególnych krajach. Nowy korytarz poprowadzono do portów Trójmiasta do Lublina i stamtąd przebiegiem szlaku głównego i korytarzy pomocniczych Via Carpatia do portów w Rumunii, Bułgarii i Grecji.

    Tak że mamy do czynienia z nową rzeczywistością transportową, jeżeli chodzi o sieć Unii Europejskiej, sieć bazową, bardzo korzystną z punktu widzenia Polski. Jak zostało wspomniane w wystąpieniach państwach posłów, wiąże się to z pozyskaniem europejskich środków finansowych z nowej perspektywy finansowej, z tych funduszy spójności. A my jako Ministerstwo Infrastruktury dochowamy należytej staranności, aby zgodnie z naszymi założeniami, z naszymi terminami w Polsce zbudować całość Via Carpatia, od granicy z Litwą do granicy ze Słowacją. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Adam Śnieżek:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Chciałbym zapytać, jak decyzja Rady Unii Europejskiej o wpisaniu trasy Via Carpatia do sieci bazowej TEN-T może wpłynąć na terminy realizacji tej drogi. Innymi słowy, kiedy Polacy będą mogli jeździć Via Carpatia aż na Bałkany? Dziękuję.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury Rafał Weber:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z naszej strony ta decyzja jest korzystna. Wpłynie ona pozytywnie na realizację tego projektu, przede wszystkim jeśli chodzi o środki finansowe, które będziemy mogli na to przeznaczyć, natomiast nie wpłynie na harmonogramy realizacyjne. I tak realizowalibyśmy te harmonogramy niezależnie od tego, jak Komisja Europejska podeszłaby do naszej propozycji. Dla nas Via Carpatia jest drogą życia, jest główną osią północ - południe wschodniej flanki naszego kraju. Cieszymy się bardzo, że została uznana również za główną oś transportową całej wschodniej części Unii Europejskiej. Szczególnie teraz potrzeba realizacji Via Carpatia jest bardzo widoczna. Atak Rosji na Ukrainę spowodował dużą zmianę, mocne przeorientowanie transportu drogowego w Europie Środkowo-Wschodniej. Wyłączenie niemalże całości Ukrainy z transportu, jak również zakazy dotyczące Białorusi i Rosji spowodowały, że jest generowane bardzo duże natężenie ruchu pojazdów ciężkich z Europy Południowej, z państw bałkańskich, ale też z Mołdawii, Rumunii, Węgier, przez Polskę. Dlatego z naszego punktu widzenia harmonogramy realizacyjne się nie zmienią. One cały czas są bardzo mocno wyśrubowane. Planujemy w 2026 r. udostępnić zdecydowaną większość szlaku Via Carpatia u nas, w Polsce. Przypomnę, że jest to blisko 770 km, od granicy Polski z Litwą do granicy Polski ze Słowacją.

    Natomiast wpisanie tego szlaku w sieć bazową faktycznie będzie determinantem dla innych państw europejskich, które do tej pory, po pierwsze, nie miały zapewnionego finansowania - a teraz to finansowanie będzie zapewnione - a po drugie, nie były ograniczone żadnymi terminami. One faktycznie będą musiały przyspieszyć prace i w ciągu najbliższych 7 lat zrealizować tę inwestycję. Nie chcę mówić za innych ministrów transportu, za ministrów transportu Rumunii, Bułgarii czy Grecji, bo to jest ich osobista odpowiedzialność, natomiast bardzo mocno współpracujemy chociażby ze Słowacją, czyli z naszymi bezpośrednimi sąsiadami. Złożyliśmy wspólny wniosek do instrumentu CEF, instrumentu ˝Łącząc Europę˝, na odcinek przygraniczny Dukla - Barwinek po stronie polskiej i na kilkanaście kilometrów po stronie słowackiej. Uzyskaliśmy z tego instrumentu dofinansowanie na prace inwestycyjne, natomiast Słowacy uzyskali dofinansowanie na prace dokumentacyjne. To jest ten wymiar współpracy i aktywności realizowany przez polski rząd, a także ministra Andrzeja Adamczyka (Dzwonek), jeżeli chodzi o inne państwa.

    Tak że z naszej strony jest to projekt priorytetowy. Tak jak powiedziałem wcześniej, dochowamy wszelkiej staranności, aby Via Carpatia zrealizować jak najszybciej. Dziękuję bardzo. (Oklaski)