Lewica - pytanie z 28 kwietnia 2022 r.

Stenogram

13. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Anita Kucharska-Dziedzic:

    Szanowny Panie Ministrze! Nie byłoby tego pytania, gdyby Ministerstwo Sprawiedliwości i prokurator generalny raczyli udzielić odpowiedzi na wielokrotnie zadawane pytania o skalę i zakres pomocy udzielanej ofiarom zbrodni wojennych, które trafiły do Polski z Ukrainy. To już ponad 2 miesiące potworności, których doświadczają cywile, w tym kobiety i dzieci, to już 3 mln ludzi, którzy uciekli przed mordem, gwałtem i torturami do Polski. Zbrodnie wojenne są przestępstwami, polski Kodeks karny nie pozostawia co do tego żadnych wątpliwości.

    W rozporządzeniu ministra sprawiedliwości regulującym działania Funduszu Sprawiedliwości nie jest zawarte żadne ograniczenie dotyczące osób niepolskiej narodowości, ergo wszystkie ofiary brodni wojennych przebywające na terenie Rzeczypospolitej Polskiej są osobami pokrzywdzonymi przestępstwem lub świadkami tych przestępstw, czyli zbrodni wojennych. De facto mają prawo do pomocy prawnej, psychologicznej, psychoterapeutycznej, ale także materialnej: sfinansowania kosztów schronienia, żywności, ubrań, środków czystości, specjalnych potrzeb edukacyjnych, a mówimy o co najmniej milionie dzieci. Osoby te mają prawo do leczenia, zakupu leków i sfinansowania procedur i zabiegów medycznych. I na to są właśnie przeznaczone środki Funduszu Sprawiedliwości, setki milionów złotych przewidzianych na ten cel są na przysłowiowym stole.

    Z mediów wiemy, że polscy prokuratorzy mieli przesłuchać tysiąc osób. Ilu osobom polscy prokuratorzy nadali status pokrzywdzonych lub status świadków? Jaką pomocą objęto wymienione osoby? Przypominam, że są to kobiety i dzieci poddane torturom i gwałtom. Ołena Kondratiuk, wicemarszałkini parlamentu Ukrainy, opowiadała tu w Sejmie o 12-letnim dziecku w ciąży po wielokrotnych gwałtach. Zważywszy na doniesienia o kobietach i dzieciach ofiarach przemocy seksualnej, czy specyficznie wobec tych pokrzywdzonych zastosowano jakiekolwiek działania pomocowe i wsparcie ze środków Funduszu Sprawiedliwości? Ilu osobom sfinansowano zabieg terminacji ciąży z gwałtu wojennego i w których polskich szpitalach? (Dzwonek) Ilu osobom sfinansowano wydatki na zabiegi i procedury medyczne oraz leki poronne, przeciwwirusowe czy inne zapobiegające skutkom gwałtu?

13. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Romanowski:

    Bardzo dziękuję.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od pierwszych dni zbrojnej napaści Rosji na Ukrainę uchodźcy otrzymują bezpłatne wsparcie ze środków Funduszu Sprawiedliwości w ramach ogólnopolskiej sieci pomocy pokrzywdzonym przestępstwem. Jest to przede wszystkim pomoc prawna, psychologiczna oraz materialna. Obecnie w całej Polsce działa 305 takich placówek. W związku z prowadzonymi działaniami wojennymi tą pomocą objęto już ok. 10 tys. uchodźców, którzy uciekli z terenów Ukrainy. W ˝Programie pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem˝ na lata 2022-2025 na rok 2022 przewidziano kwotę 120 mln zł. Jest to planowane wsparcie, które jest przeznaczane ze środków Funduszu Sprawiedliwości na rzecz osób pokrzywdzonych przestępstwem, w tym również osób pokrzywdzonych zbrojną napaścią.

    Jeżeli chodzi o pierwszy kwartał tego roku, to udzielono już ponad 11 tys. godzin porad prawnych, prawie 13 tys. godzin porad psychologicznych w ramach działalności sieci pomocy osobom pokrzywdzonym, w tym również wspomnianym obywatelom Ukrainy. Działająca na terenie całego kraju sieć finansowana jest ze środków funduszu. Oferuje wszystkim osobom pokrzywdzonym przestępstwem, w tym ofiarom zbrodni wojennych, natychmiastową pomoc. W celu ułatwienia procedury dla osób posługujących się językiem ukraińskim wniosek o udzielenie pomocy został przygotowany w języku ukraińskim, jest on dostępny, natomiast każdorazowo typ wsparcia jest dostosowany do konkretnych potrzeb beneficjenta. Informacje na temat miejsc udzielania i rodzajów pomocy znajdują się na stronie internetowej funduszu, również sporządzone w języku ukraińskim.

    Wychodząc naprzeciw potrzebom, zorganizowaliśmy w Ministerstwie Sprawiedliwości, w ramach środków Funduszu Sprawiedliwości, szkolenie dla osób udzielających wsparcia w naszych placówkach działających w ramach sieci pomocy pokrzywdzonym, ale to szkolenie było również otwarte dla prawników czy doradców obywatelskich z sieci nieodpłatnej pomocy prawnej, również dla kuratorów sądowych. Oczywiście uczestnicy szkolenia zostali zapoznani z dotychczasowymi regulacjami, jak również tymi najnowszymi z zakresu udzielania pomocy cudzoziemcom, w tym w szczególności uchodźcom z terenów Ukrainy.

    Pomoc ze środków Funduszu Sprawiedliwości świadczona jest również za pośrednictwem infolinii. W związku z agresją Rosji na Ukrainę podjęliśmy decyzję o przedłużeniu czasu pracy konsultantów, którzy posługują się językiem ukraińskim. Wcześniej, przed agresją, ta pomoc za pośrednictwem infolinii była świadczona także w języku ukraińskim, ale tylko w dni robocze i w godzinach pracy... Zmiana, którą wprowadziliśmy, polega na tym, że w języku ukraińskim ta pomoc świadczona jest 7 dni w tygodniu 24 godziny na dobę. W marcu dziennie średnio zgłaszało się ok. 70 osób, które posługiwały się wyłącznie językiem ukraińskim.

    Jeżeli chodzi o wsparcie, to wsparcie to realizowaliśmy również za pośrednictwem jednostek finansów, jednostek samorządu terytorialnego. Chodzi tutaj o powiaty przygraniczne, które już w pierwszych dniach agresji otrzymały od nas wsparcie. To jest nieco ponad 1 mln zł właśnie na wsparcie, takie doraźne, przede wszystkim na żywność, na leki, na środki czystości, szczególnie artykuły dla małych dzieci. To było bardzo ważne zwłaszcza w pierwszych dniach, tygodniach agresji, kiedy te powiaty przygraniczne, przy granicy z Ukrainą, były obciążone tą pomocą.

    Materiały informacyjne. Przygotowaliśmy również materiały informacyjne w języku ukraińskim i w języku polskim, ulotki informujące o bezpłatnym i doraźnym wsparciu z Funduszu Sprawiedliwości, ale również z nieodpłatnej pomocy prawnej. Przygotowaliśmy także ulotki, które informowały o możliwości składania zeznań w charakterze świadka w związku ze zbrodniami wojennymi czy ludobójstwa czy zbrodniami przeciwko ludzkości. Te ulotki były dystrybuowane oczywiście za pośrednictwem ośrodków Funduszu Sprawiedliwości, ale trafiły też do jednostek prokuratur. Znaczna część tych ulotek została rozprowadzona za pośrednictwem wojewodów. Bardzo dziękuję.

13. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Monika Falej:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Szanowny Panie Ministrze! Minęły ponad 2 miesiące od zbrodniczej napaści Rosji na Ukrainę. My pytamy konkretnie i prosimy o konkretne odpowiedzi na pytanie dotyczące obywatelek i obywateli Ukrainy uciekających przed wojną do Polski, które koncentruje się wokół istotnej kwestii, czy Fundusz Sprawiedliwości, którego dysponentem jest minister sprawiedliwości, spełnia swoją rolę w tak ważnym momencie próby. Dlatego też pytamy konkretnie, ilu osobom, obywatelom, obywatelkom Ukrainy nadano status pokrzywdzonych przestępstwem i status świadka przestępstwa, w tym ile w tym gronie jest dzieci i ile jest kobiet. Dla nas niezwykle istotne jest to, żeby odnosić się w ramach tych danych do obywatelek i obywateli Ukrainy.

    Tutaj przede wszystkim, zważywszy na doniesienia o kobietach, dziewczynkach, dzieciach - ofiarach przemocy seksualnej, pytam, czy wobec tych pokrzywdzonych zastosowano jakiekolwiek działania pomocowe i wsparcie ze środków Funduszu Sprawiedliwości. (Dzwonek) Ilu konkretnie osobom sfinansowano zabieg terminacji ciąży z gwałtu wojennego i w których szpitalach? Ile sfinansowano zabiegów i procedur medycznych oraz leków poronnych, przeciwwirusowych i innych leczących skutki gwałtu? Chodzi nam o obywatelki Ukrainy, a nie o ogólną liczbę ulotek w języku ukraińskim, bo to dotyczy akurat tej grupy. Dziękuję.

13. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Romanowski:

    Bardzo dziękuję.

    Zgodnie z tym, co powiedziałem, jest ok. 10 tys. osób, które tę pomoc otrzymały, ponad 90% to są kobiety i dzieci.

    Jeżeli chodzi o charakter tej pomocy, nie prowadzimy statystyk ukierunkowanych bezpośrednio na obywateli Ukrainy w połączeniu z charakterem pomocy, jaką otrzymują. To jest przede wszystkim pomoc prawna, psychologiczna i materialna, bo po tę pomoc te osoby w rzeczywistości się zgłaszają. Pomoc jest dostosowana zawsze do rzeczywistych potrzeb.

    Te działania mają charakter wszechstronny. Tak jak powiedziałem, one są realizowane zarówno za pośrednictwem ośrodków pomocy pokrzywdzonym, do których już 10 tys. osób, jak powiedziałem, trafiło, jak i za pośrednictwem infolinii, gdzie jest udzielana informacja, pomoc prawna oraz prosta pomoc psychologiczna.

    Jeżeli chodzi o status uchodźcy, to oczywiście nie Ministerstwo Sprawiedliwości czy Fundusz Sprawiedliwości nadaje ten status, tylko organy ochrony prawnej. Według informacji, które posiadam, stan na zeszły tydzień to jest ok. 1300 osób, które zostały przesłuchane w charakterze świadków.

    Jeśli chodzi o pomoc za pośrednictwem jednostek finansów publicznych, za pośrednictwem powiatów, to ponad 1 mln zł wynosiła kwota do wykorzystania właśnie na doraźną pomoc w związku z rzeczywistymi, realnymi problemami, z którymi zetknęły się jednostki samorządowe z terenów przygranicznych w związku z gwałtownym napływem. Przypominam, że w pewnych momentach, w największej fali, to było ponad 100 tys. osób, z czego 95% to były kobiety i dzieci. Ta pomoc była tam potrzebna rzeczywiście natychmiastowo. I tak jak agresja rozpoczęła się w czwartek 24 lutego, tak już piątek, sobota i niedziela były tymi dniami, kiedy byliśmy w kontakcie ze wszystkimi jednostkami samorządowymi z terenów przygranicznych i procedowaliśmy nad umowami właśnie po to, żeby tego natychmiastowego, realnego i rzeczywiście potrzebnego wsparcia udzielić.

    Przedstawiciele tych jednostek mieli już tę wiedzę i pewność, że środki, za które kupowali żywność, lekarstwa, środki czystości, w szczególności właśnie dla dzieci, będą refinansowane od 24 lutego. (Dzwonek) Również jeśli chodzi o 500 tys. ulotek, które zostały przygotowane, zawierających właśnie te wszystkie informacje, to znaczna ich część już została rozdystrybuowana. Myślę, że to są właśnie te rzeczywiste potrzeby, na które Fundusz Sprawiedliwości, ale też inne instytucje starają się odpowiadać. Bardzo dziękuję. (Oklaski)