Poseł Lucjan Marek Pietrzczyk

Stenogram

9. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Elżbieta Gapińska:

    Bardzo dziękuję.

    Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Od 1 września weszły zmiany w organizacji lekcji religii. Według badań przeprowadzonych przez IBRiS dla ˝Rzeczpospolitej˝ 60% respondentów wskazuje, że jest za tym, żeby oceny z religii nie wpływały na średnią, a prawie 62% popiera przeprowadzenie lekcji religii na ostatniej lub pierwszej lekcji i także łączenie klas. 56% opowiada się za tym, żeby tylko 1 godzina tygodniowo była przeznaczona na lekcję religii.

    Ale ponieważ, pani minister, pojawiło się wiele pytań, wątpliwości, chciałabym zapytać. Wątpliwości dotyczą tego, że są pewnie niepełne, tylko częściowe informacje. Chciałabym, żeby pani minister wszystkim wytłumaczyła, chodzi właśnie o temat wprowadzanych zmian. Dlatego proszę o odpowiedź na takie pytanie: Jaki jest harmonogram wprowadzanych zmian? Które zmiany zostały już wprowadzone, a które państwo planujecie wprowadzić w przyszłych latach? Chciałabym też zapytać, jak przeprowadzano konsultacje z episkopatem i w oparciu o jakie przepisy, ponieważ tutaj rodzi się najwięcej wątpliwości i warto by było, żeby ministerstwo edukacji to wyjaśniło. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

9. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Katarzyna Anna Lubnauer:

    Panie i Panowie Posłowie! Panie Marszałku! Oczywiście zgodnie zarówno z polską konstytucją, jak i z Prawem oświatowym w polskich szkołach odbywają się i będą się odbywać lekcje religii. Jest to też kwestia konkordatu, czyli umowy między Polską a Watykanem. W ramach tych lekcji wszyscy uczniowie, którzy chcą uczestniczyć w lekcjach religii, mają prawo do tego na terenie szkoły. Natomiast w szkole wszystko musi odbywać się tak, żeby to było dla dobra ucznia, każdego ucznia. Musimy zaznaczyć, że w ostatnich latach, czyli od lat 2018-2019 do roku 2023 według danych zbieranych przez Kościół katolicki, ponieważ ze względu na to, że to są dane wrażliwe, państwo nie zbiera tych danych, liczba dzieci uczestniczących w lekcjach religii spadła o 7,7 punktu procentowego. Czyli mamy coraz więcej dzieci, które w tych lekcjach nie uczestniczą. W przypadku niektórych miast ten spadek jest znacznie większy i jest rzędu nawet 20 paru punktów procentowych. W związku z tym trzeba też zmieniać organizację lekcji religii. Po pierwsze, nie ma żadnego powodu, żeby ocena z religii, ale również z etyki, która jest przedmiotem nieobowiązkowym, decydowała o średniej ucznia, ponieważ ta średnia ma wpływ m.in. na świadectwo z biało-czerwonym paskiem, co za tym idzie, decyduje również o rekrutacji do szkół ponadpodstawowych w przypadku uczniów szkół podstawowych, VIII klas. W związku z tym na mocy rozporządzenia z 22 marca 2024 r. w roku szkolnym 2024-2025 i w kolejnych do średniej z ocen nie będzie wliczana ani ocena z religii, ani z etyki, czyli z dwóch przedmiotów, które nie są przedmiotami obowiązkowymi.

    Druga zmiana to zmiana, która została przyjęta w ramach rozporządzenia z dnia 26 lipca 2024 r. Umożliwia ona łączenie grup. Decyduje o tym dyrektor szkoły, zgodnie z interesem uczniów. Co to oznacza? Dotychczas w prawie była zasada, że jeżeli na lekcje religii zapisało się mniej niż siedmiu uczniów, to takie grupy się łączyło, tak żeby otrzymać większą grupę, natomiast jeżeli zapisało się np. ośmiu uczniów, to już dla takiej grupy była organizowana oddzielna lekcja religii. Ponieważ bardzo często jeszcze mamy miejsca, w których jest dwuzmianowość, i główną przyczyną dwuzmianowości, jak wychodzi nam z analiz, które obecnie przeprowadzamy, jest brak sal lekcyjnych, w związku z tym mieliśmy sytuacje, w których oddzielnie miały lekcje dwie grupy: jedna 8-osobowa, druga, z równoległej klasy, 9-osobowa, a równocześnie brakowało klasy na to, żeby wszystkie dzieci uczestniczyły w lekcjach na jedną zmianę. Stąd teraz dyrektor będzie mógł zadecydować o połączeniu takich grup w jedną grupę, np. 17-osobową.

    Przy czym chciałam doprecyzować - ponieważ tu się pojawia mnóstwo nieprawdziwych informacji w przestrzeni publicznej - że łączyć można tylko klasy od I do III, od IV do VI oraz VII i VIII. W większości przypadków, ponieważ takie sytuacje najczęstsze są w dużych miastach, gdzie mamy do czynienia z tym, że jest więcej klas na jednym poziomie, łączenie będzie dotyczyło tych samych roczników. W przypadku ośrodków wiejskich jest o tyle ciekawa sytuacja, że jeżeli jest bardzo mała szkoła, to już obecnie łączy się różne roczniki na inne przedmioty, do połowy godzin, np. można połączyć dzieci z klas II i III, IV i V, VI i VII na lekcjach matematyki, polskiego lub innych przedmiotów, gdzie realizują, przypomnę, dwie różne podstawy programowe z dwóch różnych roczników, i w ten sposób to jest zorganizowane. Natomiast lekcja religii była jedynym wyjątkiem - jeżeli było tylko siedmiu uczniów, to już była oddzielna lekcja. Ta zmiana weszła z dniem 1 września 2024 r. i jest możliwością, a nie obowiązkiem dyrektorów.

    Kolejna zmiana, którą chcemy podjąć z dniem 1 września 2025 r. - w tej chwili rozporządzenie już jest wpisane do wykazu prac legislacyjnych - to jest kwestia tego, żeby była 1 godzina lekcyjna religii tygodniowo i żeby dzięki temu, dzięki tej zmianie, ta lekcja - podobnie jak lekcja etyki, bo tu też jest doprecyzowanie, że ma być 1 godzina tygodniowo - odbywała się przed innymi lekcjami obowiązkowymi lub po nich. Spada liczba dzieci chodzących na religię, mamy coraz więcej dzieci, które nie uczestniczą w tych zajęciach, i chodzi o to, żeby te dzieci nie musiały w tym czasie czekać w świetlicy szkolnej, czasami na korytarzu, bo jak szkoła jest przepełniona, to zdarza się również, że to jest korytarz szkolny, lub w innych miejscach, żeby nie traciły tego czasu. Ta zmiana jest podyktowana dobrem uczniów. Zawsze przy decyzjach dotyczących pracy, organizacji pracy szkoły, o której decyduje samorząd jako jednostka prowadząca, dyrektor szkoły i ministerstwo zmianami prawa, podstawą jest dobro ucznia, każdego ucznia. Każdy uczeń musi się w szkole czuć dobrze i również nam to przyświeca.

    Muszę też powiedzieć dość jasno, że jako ministerstwo edukacji nie możemy reprezentować tutaj interesów Kościoła katolickiego. Musimy zawsze reprezentować interesy uczniów, nauczycieli i rodziców, w kolejności takiej, że najpierw oczywiście uczniów. Stąd zmiany, które proponujemy. Bardzo często słyszymy teraz, że uczniowie mają zbyt dużo godzin, szczególnie w szkołach ponadpodstawowych. Bardzo często dyrektorzy zwracają się zresztą do biskupów i otrzymują już obecnie zgodę na to, żeby to była 1 godzina tygodniowo. Chcemy, żeby to rozwiązanie było rozwiązaniem powszechnym, i to wejdzie (Dzwonek) z dniem 1 września 2025 r.

9. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Adam Krzemiński:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowna Pani Minister! Łączenie grup na lekcjach religii oczywiście odpowiada potrzebom organów prowadzących w zakresie efektywnej polityki finansowej i bezpośrednio wpisuje się w zasadę racjonalnego i oszczędnego gospodarowania środkami publicznymi, w tym konkretnym przypadku środkami samorządu terytorialnego. Ja przez kilkanaście lat, zajmując się organizacją oświaty miejskiej, borykałem się z regularnym, powiększającym się niedoborem środków finansowych ze względu na coraz niższe w porównaniu do potrzeb kwoty subwencji oświatowej. Cieszy ten ostatni wzrost subwencji, który przy ponad 30-procentowych podwyżkach po raz pierwszy pokrył wzrost wynagrodzeń nauczycieli. Na kłopoty z finansowaniem oświaty samorządowej ogromny wpływ ma też sama organizacja procesu dydaktycznego na poziomie jednostek samorządu terytorialnego. To rozporządzenie daje szansę, pani minister o tym wspominała, przy ciągle zmniejszającej się ilości uczniów deklarujących swój udział w lekcjach religii, na zmniejszanie też wydatków.

    Niemniej, co zrozumiałe (Dzwonek), podnoszone są głosy ze środowiska nauczycielskiego dotyczące zagrożenia utratą pracy. Choć moje doświadczenia pokazują, że raczej brakuje nauczycieli religii, że coraz częściej zatrudniani są oni w wymiarze ponad 1,5 etatu, że często są to też emerytowani pracownicy, a księża nie chcą pracować w wymiarze przekraczającym 1/2 etatu, to pragnę zapytać: Czy ministerstwo analizowało skutki ewentualnych decyzji, oczywiście pozostających w gestii organów prowadzących co do łączenia, w kontekście zatrudnienia czy raczej utraty zatrudnienia przez nauczycieli tego przedmiotu? Dziękuję. (Oklaski)

9. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Katarzyna Anna Lubnauer:

    Chciałam jeszcze uzupełnić odpowiedzi. Były konsultacje. Te konsultacje były trzykrotnie. Spotykaliśmy się z przedstawicielami Konferencji Episkopatu Polski w kwietniu - spotykała się pani Barbara Nowacka. Potem ja się spotkałam w maju. Potem jeszcze z tzw. pozostałymi kościołami mniejszościowymi spotkałam się w czerwcu. Rozmawialiśmy i m.in. na skutek tych rozmów trochę zmieniło się rozporządzenie. Zmniejszyły się te zakresy, w jakich łączymy grupy, czyli to jest od I do III, od IV do VI oraz VII i VIII - poprzednio było od IV do VIII - oraz liczebność maksymalna grupy została zmniejszona z 30 do 28 osób. To ? propos tego pytania.

    Jeśli chodzi o słowo ˝porozumienie˝, które często jest tematem pytania, bardzo dokładnie to zostało zinterpretowane w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z 1993 r., dokładnie z 22 kwietnia, gdzie wyraźnie wskazano intencje projektodawcy, która oznaczała rozmowę, konsultacje, wymienienie poglądów i poznanie poglądów drugiej strony oraz wypracowanie rozwiązania, które będzie pewnym rodzajem rozwiązania, nazwijmy to, kompromisowego. I dokładnie do tego doszło.

    Natomiast chciałam powiedzieć jedną rzecz: my szacujemy rzeczywiście, że w długiej, dłuższej perspektywie oszczędności mogą wynieść nawet 1,5 mld zł, ponieważ mniej więcej taki jest skutek zmniejszenia liczby godzin: z 2 godzin do 1 godziny. My chcielibyśmy te pieniądze przeznaczyć oczywiście na inne cele edukacyjne. Musimy zdawać sobie sprawę, że zależy nam na tym, żeby polskie dzieci jak najlepiej poznawały język angielski, zależy nam na tym, żeby były zajęcia pozalekcyjne. Jest bardzo wiele celów. Wprowadzamy edukację zdrowotną, przypomnę, od 1 września 2025 r. jako przedmiot obowiązkowy, który ma bardzo duży wpływ na zdrowie młodych ludzi. W związku z tym to wszystko będzie służyć edukacji.

    Natomiast jeśli chodzi o katechetów, my właściwie co roku uruchamiamy bezpłatne studia podyplomowe, które umożliwiają zdobycie dodatkowych kwalifikacji, które umożliwiają uczenie innych przedmiotów. W tej chwili tych studiów podyplomowych jest uruchomionych kilka: od informatycznych, przez... Będzie uruchomiona m.in. edukacja zdrowotna, czyli nowy kierunek, który umożliwi uczenie edukacji zdrowotnej w szkole. Również nauczyciele WDŻ będą mieli te możliwości. Chodzi również o nauczanie przedmiotów zawodowych, gospodarowanie odpadami, elektromobilność, wspomaganie wczesnego rozwoju dziecka, pedagogikę specjalną, przygotowanie pedagogiczne. Czyli mamy do czynienia z sytuacją, w której są możliwości przekwalifikowania, zdobycia nowych kwalifikacji i pozostania w szkole. Ale musimy też pamiętać, że mniej więcej 1/3 katechetów to są osoby duchowne. W związku z tym - ponieważ to nie państwo decyduje o tym, kto uczy religii w szkole, tylko Kościół katolicki - może on wycofać ze szkół osoby duchowne. Wycofanie ich spowoduje, że praktycznie - biorąc pod uwagę to, że wielu katechetów ma nadgodziny obecnie, a co więcej, uczy często więcej niż jednego przedmiotu (Dzwonek) - realnie rzecz biorąc, właściwie wszyscy będą mogli pozostać w szkole.

    Dla mnie i dla pani minister Nowackiej, i dla Ministerstwa Edukacji Narodowej, jak podkreśliłam, najważniejsze jest dobro dziecka i to, żeby kierować się racjonalnymi podstawami, jeśli chodzi o możliwość organizowania pracy w szkole. Takie rozwiązanie, które proponujemy, zapewnia to. Przy racjonalności gospodarowania środkami pieniężnymi również szanuje prawo rodziców do wychowywania dzieci zgodnie ze swoim światopoglądem i swoją wiarą. Takie rozwiązanie przyjęliśmy i będziemy wdrażać. Dziękuję państwu bardzo. (Oklaski)