Posłanka Katarzyna Maria Piekarska

Stenogram

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Krystyna Sibińska:

    Pani Marszałek! Państwo Ministrowie! Wysoka Izbo! Na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy legalny pobyt obywateli Ukrainy, którzy od 24 lutego 2022 r. przybyli do Polski w związku z rosyjską agresją, upływa 4 marca br. Zostanie to przedłużone, już to wiemy, bo ministerstwo wdrożyło procedowanie nad ustawą, która ten termin wydłuży zgodnie zresztą z dyrektywą unijną. Mamy czas przedłużony do końca czerwca. Będą dalsze prace, które dopasują przepisy do wymogów unijnych. Natomiast to są setki tysięcy osób, które będą w końcu ten swój pobyt legalizowały, przedłużały, tak naprawdę składając lawinowo w jednym terminie wnioski. Wiemy, że jest to bardzo długa procedura, wymagająca zaangażowania wielu pracowników administracji w urzędach wojewódzkich. Dlatego pytanie moje jest takie, jak przygotowane są, czy zostały przygotowane przez poprzednią władzę oddziały cudzoziemców, które prowadzą nabory wniosków, czy jest to przygotowane w taki sposób, że nie zakorkują się te oddziały ds. obsługi cudzoziemców i czy jesteśmy przygotowani na to, żeby te procedury przebiegły sprawnie i bezpiecznie.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Maciej Duszczyk:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Poseł! Rzeczywiście tak jak pani poseł powiedziała, spróbujemy zrobić nowelizację w dwóch krokach. Pierwszy krok właśnie się dokonuje, czyli przedłużenie do końca czerwca. Dlaczego ten termin do końca czerwca? Dlatego że chcemy dać naszym gościom z Ukrainy przestrzeń do tego, żeby podejmowali bardzo racjonalne decyzje. Również w tej nowelizacji, która będzie procedowana w drugim kroku, będziemy chcieli przewidzieć różnego rodzaju rozwiązania, które ułatwią kwestię legalizacji pobytu.

    Tak naprawdę obecnie ochrona tymczasowa jest oczywiście w pełni legalna, jest dostęp do rynku pracy, dostęp do świadczeń zdrowotnych, to jest taki lex specialis, który jest na podstawie dyrektywy Unii Europejskiej. Natomiast te głosy, które przychodzą również od Ukraińców - wczoraj prezentowałem też dane dotyczące bardzo wysokiego poziomu zatrudnienia - też powodują to, że powinniśmy się bardzo mocno zastanowić, w jaki sposób stabilizować pozycję uchodźców wojennych z Ukrainy, ale też tak, żeby to nie było odebrane przez władze ukraińskie jako presja na nich, żeby w Polsce koniecznie pozostawali.

    Mamy teraz kilka tygodni debaty również z wojewodami, o których pytała pani poseł. Za chwilkę na to oczywiście odpowiem. Mamy taki okres debaty, w jaki sposób te regulacje przewidzieć, żeby one spowodowały to, żeby rzeczywiście nie zatkać urzędów wojewódzkich. Tak naprawdę dzisiaj te kolejki w celu uzyskania prawa pobytu, tymczasowego prawa pobytu, rezydenta długoterminowego w Unii Europejskiej czy pobytu stałego trwają nawet kilkanaście miesięcy.

    Jeżeli chodzi o samą zdolność urzędów wojewódzkich, to niestety ona się nie poprawiła w ostatnich latach. Musimy dopiero teraz nadrobić te zaległości, co nie będzie oczywiście proste, bo rzeczywiście tych wniosków jest bardzo, bardzo dużo. Natomiast musimy też pamiętać o tym, że mamy różne statusy. Prawdopodobnie jeżeli byśmy dzisiaj powiedzieli, że te przepisy zostaną bardzo mocno zaciśnięte, to rzeczywiście będzie tak, że większość osób będzie składała wnioski o pobyt tymczasowy i to by mogłoby wydłużyć kolejki.

    Pamiętajmy o tym, że jeżeli ta osoba składa wniosek o pobyt tymczasowy, jeżeli ten wniosek jest przyjęty, to jej pobyt jest legalny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ale bardzo ogranicza to różnego rodzaju możliwości, chociażby powrót na chwilę do Ukrainy czy wjazd do innego państwa. Dlatego musimy tu być bardzo, bardzo uważni, rozsądni, żeby to było takie rozwiązanie bardzo mocno odpowiedzialne.

    Rzeczywiście jest tak, jak pani poseł powiedziała, ta diagnoza jest absolutnie słuszna, że dzisiaj urzędy wojewódzkie nie są przygotowane do obsługi tak dużej liczby wniosków. Tak naprawdę było wiadomo już od pewnego czasu, że wojna się nie skończy jutro, pojutrze, więc musimy znaleźć pewnego rodzaju rozwiązania. Będziemy teraz ich szukać.

    Natomiast tym, co jest bardzo istotne, jest to, że mamy tych kilka tygodni rozmów również z wojewodami. W tamtym tygodniu odbyło się spotkanie ze wszystkimi wojewodami. Zapytaliśmy, poprosiliśmy, żeby ocenili tę sytuację. Te odpowiedzi mają przyjść do 15 lutego. Na podstawie tak naprawdę pewnej analizy, diagnozy sytuacji spróbujemy przewidzieć te wszystkie rozwiązania.

    Wiemy również o tym, że ochrona tymczasowa będzie przedłużona do 4 marca 2025 r., czyli tak jak stanowi dyrektywa. Natomiast żeby znaleźć tak naprawdę złoty środek między tym, co daje ochrona tymczasowa, a tym, co daje pobyt tymczasowy czy nawet możliwość ubiegania się o prawo do rezydenta długoterminowego, rezydenta Unii Europejskiej, musimy znaleźć takie rozwiązanie, które będzie korzystne dla trzech stron, dla społeczeństwa polskiego, bo to jest absolutnie kluczowe, żeby dawało stabilność i pewność wiedzy obywatelom Ukrainy, ale które również będzie w pewien sposób dobrze wytłumaczone władzom ukraińskim, żeby one nie odebrały tego w taki sposób, że my staramy się te osoby asymilować, zabierać im, bo wiemy, że to jest bardzo istotne również dla Ukrainy z punktu widzenia wysiłku tego państwa odpierającego agresję rosyjską.

    Tak więc myślę, że w ciągu 1,5 miesiąca przedstawimy te rozwiązania. One będą też poprzedzone konsultacjami społecznymi, tak żebyśmy wyeliminowali ryzyko błędu do absolutnego minimum. Dziękuję bardzo.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Zofia Czernow:

    Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Potwierdził pan, że urzędy wojewódzkie są nieprzygotowane do wydania takiej liczby decyzji. Ale to nie wszystko, panie ministrze. Urzędy wojewódzkie posiadają tak wielkie zaległości w wydawaniu decyzji dla cudzoziemców, że np. Dolnośląski Urząd Wojewódzki potrzebuje 3 lat, aby wydać decyzje, o które ubiegają się cudzoziemcy i w przypadku których tam te wnioski się znajdują.

    Więc to nie tylko powoduje dramatyczną sytuację, dramaty ludzkie, bo nie wiedzą, czy otrzymają tę decyzję, jaką otrzymają, ale to także jest zagrożone karami. Te kary to nie są tysiące złotych, to są miliony złotych za to, że niewydawane są decyzje. Jeżeli na to nałożą się jeszcze decyzje związane z pobytem Ukraińców w związku z upływem terminu, to po prostu sytuacja będzie dramatyczna. (Dzwonek)

    Dlatego pytam: Czy ministerstwo posiada pieniądze na zwiększenie obsady etatowej w urzędach wojewódzkich? Dziękuję. (Oklaski)

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Maciej Duszczyk:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Poseł! Tak naprawdę w ostatnim czasie w urzędach wojewódzkich zwiększono liczbę etatów, które miały być przeznaczone na obsługę cudzoziemców. Natomiast my nie wiemy do końca, czy zostało to tak zrobione. Jesteśmy w tym audycie.

    Wymieniała pani poseł województwo dolnośląskie. Tak, to rzeczywiście jest absolutnie czarna plama na mapie Polski. Wydaje się, że nie ma takiego prostego instrumentu, żeby skasować te kolejki. Po prostu te procedury trwają. One są również związane z koniecznością sprawdzenia bezpieczeństwa państwa. To jest też kwestia opinii Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

    Natomiast tak jak starałem się odpowiedzieć, postaramy się zrobić takie rozwiązania, które z jednej strony połączą, zwiększą możliwość obsługi tych wniosków w urzędach wojewódzkich, a z drugiej strony spowodują też, że przepisy, które, mam nadzieję, będą wypracowane i przedstawione przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji do dalszego procedowania, pokażą, w jaki sposób tę kolejkę można również zmniejszyć przepisami, nie tylko i wyłącznie dofinansowując czy dając dodatkowe etaty, ponieważ też wymaga to szkoleń tych osób. Postaramy się znaleźć takie rozwiązanie, żeby z jednej strony wzmocnić urzędy wojewódzkie, a z drugiej strony w prawie przewidzieć takie ścieżki, które pozwolą nam przyspieszyć te procedury.

    Będziemy też kierować już dosłownie na dniach projekt ustawy nowelizującej ustawę o cudzoziemcach, która zawiera system elektroniczny. Ponieważ dzisiaj kolejki wynikają również z tego, że wszystko musi być w obiegu papierowym, większość musi być w obiegu papierowym. Tak naprawdę dzisiaj wystarczy wysłać niepełny wniosek, a wtedy urzędy wojewódzkie muszą zwrócić się o uzupełnienie dokumentacji i to po prostu bardzo długo trwa. Jeżeli uda nam się wprowadzić system obsługi elektronicznej wniosków oparty o ePUAP, to rzeczywiście nam to bardzo, bardzo mocno ułatwi... Bo system nie przyjmie wniosku, nie zaakceptuje go, kiedy on nie będzie pełny, więc ta digitalizacja czy wprowadzenie systemu elektronicznego też bardzo przyspieszy procedurę.

    Natomiast absolutnie tak, cokolwiek by powiedzieć, ostatni czas był taki, że urzędy wojewódzkie nie funkcjonowały tak, jak funkcjonują. Musimy to bardzo szybko naprawić, z jednej strony wzmacniając urzędy wojewódzkie, z drugiej strony również szukając w prawie takich rozwiązań, które pozwolą nam odrobić te zaległości.

    Tak, pani poseł powiedziała również o karach. Zdajemy sobie doskonale z tego sprawę. To jest również myśl ekonomiczna: czasami opłaca się wydać troszkę więcej pieniędzy teraz, po to, żeby w przyszłości nie płacić kar za tzw. przewlekłość postępowania. Postaramy się jak najszybciej to zrobić, również jeżeli chodzi o tę nowelizację, w dwóch krokach, a więc nowelizacja ustawy o pomocy uchodźcom wojennym z Ukrainy, a z drugiej strony ustawy o cudzoziemcach, która przewiduje system elektroniczny. Dziękuję bardzo. (Oklaski)