Poseł Artur Daniel Gierada

Stenogram

6. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Tadeusz Tomaszewski:

    Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Szanowna Pani Minister! Panie Prezesie! Od 2008 r. realizowany jest program ˝Czyste powietrze˝. Jak wynika z informacji m.in. pana prezesa Gajdy, do tego programu złożono ponad 1 mln wniosków, które opiewają na kwotę 37 mld zł. W ostatnim roku ten program właściwie przyspieszył. 1/3 tych wniosków to są sprawy z ostatniego roku. Z 14 mld zł, które zostały wypłacone, 5,5 mld zł wypłacono w 2024 r.

    28 listopada br. poinformowano, że program zostaje zatrzymany, wstrzymany na czas określony: do 31 marca 2025 r. Po pierwsze, pojawiły się ogromne obawy od wnioskodawców indywidualnych i od gmin, które prowadzą m.in. punkty informacyjne dla obywateli, czy te punkty będą dalej funkcjonować, czy fundusz będzie zgodnie z umowami płacił za te działania. Po drugie, 31 grudnia. 2025 r. upływa termin montowania pieców gazowych jako alternatywnego źródła ogrzewania za kopciuchy. W związku z tym, że przesuwa się termin zgłaszania wniosków, wielu przyszłych beneficjentów obawia się, że po tym terminie nie zdąży już zamontować tego źródła. Dotychczas ponad 33% (Dzwonek) wszystkich wniosków dotyczyło właśnie pieców gazowych.

    Stąd w imieniu klubu parlamentarnego Lewicy chcemy zapytać, po pierwsze, jakie są przyczyny dotyczące zawieszenia programu ˝Czyste powietrze˝, po drugie, czy stracą na tym w kontekście tych terminów beneficjenci, po trzecie, jak wygląda dialog z gminami dotyczący naprawy tego programu, jakie są podstawowe wyzwania i co będzie nowego w wyniku tej naprawy w 2025 r.? Dziękuję uprzejmie.

6. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Krzysztof Bolesta:

    Jestem gotowy.

    Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Dziękuję za pytanie. Na początku chciałbym powiedzieć, że program ˝Czyste powietrze˝ nie zatrzymał się. Zatrzymaliśmy nabór nowych wniosków, natomiast warto powiedzieć o tym, że za chwilę uruchomiony zostanie komponent dla powodzian, 12 grudnia ruszy ten komponent powodziowy i ruszy nabór nowych wniosków dla tych czterech województw dotkniętych powodzią, więc to jest ten pierwszy krok. Poza tym mamy do rozliczenia wnioski, NFOŚiGW ma 200 tys. wniosków, więc to rozliczenie, ta ocena wniosków będzie postępować. Jest 400 tys. wniosków do rozliczenia. To też będzie cały czas postępować. A więc zatrzymał się tylko nabór nowych wniosków.

    Pan poseł pytał też, dlaczego zatrzymaliśmy program. Przede wszystkim to jest program, który działa już od 6 lat i do tej pory nie miał żadnego głębokiego remontu, więc to jest ten moment, żeby zatrzymać nabór nowych wniosków, żeby NFOŚiGW też było łatwiej pewne rzeczy, także w systemie IT, zmieniać. To jest pierwszy taki powód zatrzymania programu. Oprócz tego jednak obserwowaliśmy, NFOŚiGW raportował nam rosnącą liczbę nadużyć, dlatego trzeba było ten nabór nowych wniosków zatrzymać. Od momentu przejęcia zmiany rządu, od początku tego roku ponad 100 wniosków do prokuratury, wyrywkowe kontrole narodowego funduszu i wojewódzkich funduszy pokazały, że jest mniej więcej 12% błędnych wniosków. To jest dosyć dużo, jeżeli chodzi o programy finansowane ze środków unijnych. Chodziło też o to, chodzi nam też o to, żeby usprawnić to, jak działa program, żeby ułatwić tę drogę klienta przez program, uprościć wnioski. Taka kompleksowa zmiana i załatanie tych możliwości nadużyć to są te powody zatrzymania.

    Jakie są nowe rzeczy, które będą wprowadzone po uruchomieniu naboru dla nowych wniosków 31 marca? Przede wszystkim wprowadzimy instytucje operatorów, które będą przeprowadzać tych najbardziej potrzebujących przez proces inwestycyjny, będą wprowadzone limity dotacji dla poszczególnych kategorii kosztów, skończymy wreszcie z kosztami, że ktoś ma drzwi za 40 tys. Wymogiem zakończenia inwestycji będzie podniesienie standardu energetycznego budynków, żeby był jakiś mierzalny cel tej inwestycji. Oprócz tego uprościmy cały system składania wniosków, tak żeby ten klient czy beneficjent mógł sprawniej i szybciej poruszać się po tym programie. Będzie też docelowo wprowadzona lista rekomendowanych wykonawców, żeby budować zaufanie beneficjentów do firm, wykonawców. To jest też bardzo ważne, że zaliczka nie będzie już wypłacana na konto wykonawcy, tylko będzie pod kontrolą beneficjenta. To jest bardzo ważne, szczególnie dla tej najbardziej potrzebującej grupy konsumentów.

    Konsultacje z samorządami NFOŚiGW będzie prowadził już na początku przyszłego tygodnia. Te punkty, o które pan pytał, będą funkcjonować i będą otrzymywać pieniądze. Tak że tutaj absolutnie zapewniamy kontynuację. Oczywiście te osoby, które rozpoczęły inwestycje i nie zdążyły zgłosić, złożyć wniosku, będą zaopiekowane. Po uruchomieniu naboru będzie też dla tych osób możliwość zgłoszenia wniosków i rozliczenia również pieców na gaz. Dziękuję bardzo.

6. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Daria Gosek-Popiołek:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Sposób, w jaki ogłosiliście zawieszenie programu, był naprawdę skandaliczny. To podważa zaufanie obywatelek i obywateli do państwa polskiego. Rozumiem potrzebę przebudowy programu. Zresztą chociażby Polski Alarm Smogowy podobno od marca państwa informował, zgłaszał, że są zastrzeżenia w stosunku do określonych metod działania niektórych firm.

    Moje pytania. Czy państwo byliście w dialogu z Polskim Alarmem Smogowym? Czy nie da się przebudować tego systemu bez tego chaosu, który wprowadziliście? Ostatnia rzecz. Kiedy będą przyjmowane nowe wnioski w programie ˝Czyste powietrze˝? Marszałek Hołownia z Polski 2050, państwa lider, mówił kilka dni temu o tym, że zawieszenie programu ˝Czyste powietrze˝ potrwa 2,5 miesiąca (Dzwonek), czyli wróci w połowie lutego. Potem pojawił się marzec. Ostatnio pan minister Bolesta mówił o kwietniu 2025 r. A więc proszę o informację dotyczącą harmonogramu i tego, jak będą wyglądały prace nad systemem. Ile potrwają konsultacje społeczne? Kiedy program będzie gotowy? Kiedy będzie testowany? Kiedy będzie uruchomiony? Dziękuję. (Oklaski)

6. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Krzysztof Bolesta:

    Dziękuję bardzo.

    Pani poseł szybko zadawała pytania, część zdążyłem wynotować. Jeszcze raz, wydaje mi się, może to jeszcze nie wybrzmiało, że nie zatrzymujemy programu, zatrzymujemy tylko nabór nowych wniosków. Nabór wniosków dla powodzian rusza już 12 grudnia. Chcieliśmy się skoncentrować na powodzianach, bo tam potrzeby są największe. Oprócz tego rozliczamy te wnioski, które już zostały złożone. I to jest też przyspieszenie tego, żeby ludzie dostali wcześniej pieniądze. W tej chwili to, co jest ważne, to jest to, że jak my zaczęliśmy pracę z programem, zaległości sięgały pół roku. Teraz to są zaległości, które są już zredukowane do poniżej miesiąca. Ale trzeba naprawdę skoncentrować się na tym, żeby ludzie dostawali te środki. Konsultacje nie tylko z Polskim Alarmem Smogowym, ale także z innymi NGOs są prowadzone cały czas. Mieliśmy prowadzone we współpracy z naszym ministerstwem, NFOŚiGW prowadził prekonsultacje zmian w programie. Były cztery duże spotkania, które zgromadziły ponad 200 różnych organizacji, nie tylko NGOs, ale też organizacje branżowe, wykonawców. I teraz albo jeszcze w piątek, albo już w poniedziałek narodowy fundusz ogłosi konsultacje społeczne programu, tych zmian, o których powiedziałem, odpowiadając na pytanie pana posła. Pani posłanka zapytała, dlaczego tak nagle i że to podważa zaufanie do państwa. Program został zatrzymany w ten sposób, żeby skończyć z tym, że nieuczciwi wykonawcy okradają państwo polskie. Dlatego to nie była łatwa decyzja. Naprawdę to nie była łatwa decyzja, ale groźba wycieku pieniędzy z budżetu państwa, z funduszy europejskich... Wspomnę tylko, że w tej chwili ˝Czyste powietrze˝ polega na pieniądzach z KPO i z FEnIKS-a. Jeżeli Komisja Europejska (Dzwonek) i jednostki kontrolne zobaczą, że nie pilnowaliśmy w odpowiedni sposób tych pieniędzy, to nie tylko zatrzymają nam je na nowe projekty, ale także dostaniemy nakaz ściągnięcia pieniędzy wstecz. To jest bardzo duże ryzyko, które musieliśmy brać pod uwagę, jeżeli chodzi o takie działania, które wprowadziliśmy. Powtarzam jeszcze raz: to nie była łatwa decyzja, ale bilans korzyści i kosztów tej decyzji wyszedł na korzyść takiej decyzji.

    Jakaś mucha mnie tu atakuje, więc muszę uciekać. Dziękuję.