Klub Poselski Konfederacja

Stenogram

19. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2023 roku wraz ze stanowiskiem Komisji do Spraw Kontroli Państwowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druki nr 482 i 718).

Poseł Grzegorz Adam Płaczek:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Główny Inspektorze Pracy! W ubiegłym roku inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzili ponad 61 tys. kontroli u blisko 50 tys. pracodawców, likwidując przy tym ponad 72 tys. zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników. Przyznam, że liczby robią wrażenie. Instytucja ta odebrała ponad 43 tys. skarg, z których najwięcej dotyczyło niewypłacania wynagrodzeń. Efektem tych działań było wyegzekwowanie ponad 71 mln zł należnych świadczeń na rzecz pracowników.

    W zakresie skarg pracowników i działań prewencyjnych najczęściej zgłaszane problemy dotyczyły opóźnień w wypłatach wynagrodzeń, warunków pracy oraz nielegalnego zatrudnienia. Istotnym wyzwaniem okazała się także rosnąca liczba skarg od cudzoziemców, głównie z Ukrainy i Białorusi. Aby przeciwdziałać naruszeniom, Państwowa Inspekcja Pracy realizowała kampanię promującą bezpieczeństwo pracy, szkolenia oraz kontrolę w sektorach podwyższonego ryzyka, takich jak budownictwo czy przetwórstwo przemysłowe. W 2023 r. inspekcja uzyskała nowe uprawnienia obejmujące m.in. kontrole warunków pracy kierowców delegowanych oraz monitorowanie przypadków mobbingu i dyskryminacji, jednakże wciąż liczne pozostają wyzwania związane z efektywnością działań w tych obszarach.

    Inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy w 2023 r. koncentrowali się również na likwidacji zagrożeń technicznych, poprawie warunków pracy na budowach, ochronie przed szkodliwymi substancjami chemicznymi oraz poprawie ergonomii stanowisk pracy. Niestety, kontrole wykazały liczne zaniedbania, takie jak brak osłon maszyn czy niewystarczające szkolenia BHP. Do najpoważniejszych naruszeń zaliczały się nielegalne zatrudnienie, brak wypłaty wynagrodzenia, nieprzestrzeganie czasu pracy oraz zaniedbania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Problemami w Polsce są stosowanie nieformalnych umów lub brak zgłoszenia pracowników do ubezpieczeń społecznych, brak wymaganych zezwoleń na pracę i nierejestrowanie umów, opóźnienia w wypłatach, zaniżanie wynagrodzeń, nieterminowe przekazywanie środków do pracowniczych planów kapitałowych oraz Funduszu Pracy, liczne nieprawidłowości w ewidencji czasu pracy, brak zapewnienia dnia wolnego, używanie sprzętu bez odpowiednich zabezpieczeń, niewydawanie świadectw pracy oraz nieudzielanie urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo.

    Najwyższe kary w 2023 r. nałożono za nieprzestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i BHP, co stanowiło 46% wszystkich przypadków nałożonych kar. Według sprawozdania Państwowej Inspekcji Pracy za 2023 r. najwięcej kar nakładano na małe przedsiębiorstwa zatrudniające od 9 aż do 49 pracowników. Jeżeli chodzi o wszystkie nałożone kary w 2023 r., mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób stanowiły 45% podmiotów, które podlegały kontrolom zakończonym nałożeniem sankcji. Jednocześnie mikroprzedsiębiorstwa stanowią ok. 98% wszystkich firm w Polsce.

    Słabymi punktami funkcjonowania Państwowej Inspekcji Pracy wciąż niestety są gigantyczny wzrost biurokracji, niska skuteczność w przeciwdziałaniu mobbingowi, bowiem jedynie niewielki procent skarg jest uznawany ostatecznie za zasadny, nadmiernie koncentrowanie kontroli na mikroprzedsiębiorstwach oraz wzrost kosztów działalności Państwowej Inspekcji Pracy. Polskę czeka z pewnością prędzej czy później potrzeba przeprowadzenia audytu działania inspekcji, bowiem roczny koszt utrzymania Państwowej Inspekcji Pracy w 2024 r. wzrósł i wyniesie ponad 551 mln zł. Naszą wspólną odpowiedzialnością jest to, aby ta ważna i kluczowa instytucja działała bez zarzutu, o co jako Konfederacja apelujemy. (Oklaski)