Klub Parlamentarny Polska 2050 - Trzecia Droga

Stenogram

25. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (druk nr 604).

Poseł Ryszard Petru:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Naprawiamy Polski Ład. Polski Ład wprowadził tak naprawdę orwellowskie rozwiązanie polegające na tym, że Wielki Brat będzie miał dostęp do naszych rachunków bankowych. Od 2022 r. można bez zgody sądu sprawdzić, co kupujemy, jak często, jakich dokonujemy przelewów i komu. Od 1 lipca 2022 r. naczelnik urzędu skarbowego może zwrócić się do banku, aby wydano tzw. informację bankową wobec osoby, które nie ma statusu osoby podejrzanej. Wcześniej banki mogły przekazywać skarbówce wyłącznie dane dotyczące rachunków tylko w sytuacji, gdy dana osoba była formalnie podejrzana. Ta regulacja, przypomnę, już na etapie prac ustawodawczych budziła wiele wątpliwości. Znacznie większa swoboda w kontrolowaniu rachunków bankowych stanowi bowiem odstępstwo od zasady tajemnicy bankowej oraz dużą ingerencję prawa w prywatność obywateli. Daje wielkie pole do nadużywania kontroli osób fizycznych, które nie naruszają przepisów prawa.

    W wyniku tej ustawy z 2022 r. organy Krajowej Administracji Skarbowej uzyskały de facto nieograniczoną możliwość pozyskiwania informacji chronionych tajemnicą bankową. W efekcie uprawnienie to jest dalej idące niż uprawnienie prokuratora, a także samych organów administracji skarbowej, które na podstawie Prawa bankowego mają dostęp do informacji objętych tajemnicą bankową. Prawo bankowe mówi o dostępie do informacji bez zgody sądu w związku z toczonym się postępowaniem o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe przeciwko konkretnej osobie, tak więc odnosi tylko do sytuacji, w której postępowanie toczy się wobec podejrzanego, a nie w sprawie, a Polski Ład wprowadził zasadę, że w sprawie.

    Dzisiejszą nowelizacją przywracamy poprzedni stan prawny, w którym informacje o rachunku bankowym przekazywane byłyby jedynie wobec podejrzanego. Zauważmy, że organy podatkowe mają również do dyspozycji art. 182 § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym mogą występować do banku z żądaniem ujawnienia informacji na temat danego rachunku, ale tylko wtedy, gdy z dowodów zgromadzonych w toku postępowania podatkowego wynika potrzeba uzupełnienia tych dokumentów lub ich porównania z informacjami pochodzącymi z banku.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dotychczasowy zapis wprowadzony Polskim Ładem jest bardzo groźny z punktu widzenia wolności obywatelskich. Skarbówka może dziś pytać o posiadane lub współposiadane rachunki bankowe. Może pytać o posiadane pełnomocnictwa do dysponowania rachunkami bankowymi, może sprawdzać liczbę tych rachunków, pełnomocnictw, obroty i stan tych rachunków oczywiście z podaniem wpływów, obciążeń i ich tytułów oraz odpowiednio ich nadawców i odbiorców. W praktyce może analizować nasze przelewy, powtarzające się transakcje, np. wizyty lekarza, a następnie np. w aptece. Dzięki temu bez problemu może ustalić np. informacje o chorobie psychicznej danej osoby lub innej przewlekłej chorobie właściciela konta.

    Wprowadzona przez Polski Ład zmiana w prawie dała możliwość szerokiego prześwietlania kont bankowych przedsiębiorców i osób prywatnych. W tej sprawie kilkakrotnie do ministra finansów występował rzecznik praw obywatelskich. Pozwolicie państwo, że zacytuję jeden z akapitów: Jakkolwiek przedmiotem ochrony prawa karnego, skarbowego są interesy finansowe Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej, to jednak ochrona życia prywatnego, osoby fizycznej w czasie prowadzenia postępowania w sprawie, a nie przeciwko tej osobie, jest fundamentalna.

    Powtórzę jeszcze raz: organy skarbowe według dzisiejszego stanu prawnego mogą prowadzić kontrole kont bankowych niemal każdego. Nie musi to być osoba formalnie podejrzana i nie trzeba jej wcześniej postawić żadnych zarzutów karnych. Do kontroli konta bankowego wystarczy tylko podejrzenie, że mogła popełnić wykroczenie lub przestępstwo. Sprawa jest dosyć prosta. Od 1 lipca 2022 r. do 31 marca 2024 r. takie dane posiadamy. Naczelnicy urzędów skarbowych i urzędów celno-skarbowych skierowali do instytucji finansowych ponad 3,5 tys. żądań - zapewne na dzisiaj jest ich więcej - uchylenia tajemnicy bankowej, ujawnienia informacji o rachunkach bankowych.

    Szanowni Państwo! Państwo nie może traktować swoich obywatelek i obywateli jak potencjalnych przestępców. W związku z tym zwracam się do Wysokiej Izby, do całej Wysokiej Izby - mam nadzieję, że ta nowelizacja uzyska szerokie poparcie - o poparcie tej ustawy w pierwszym czytaniu i przejście do kolejnych prac. Dziękuję bardzo. (Oklaski)