Klub Parlamentarny Polska 2050 - Trzecia Droga

Stenogram

31. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania korespondencyjnego (druk nr 740).

Poseł Bartosz Romowicz:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W jakim celu została powołana komisja, to wszyscy wiemy. Komisja przesłuchała świadków sprawujących szereg urzędów i pełniących różne funkcje, w tym ówczesnego prezesa Rady Ministrów, członków Rady Ministrów, członków zarządu oraz rad nadzorczych spółek Poczta Polska SA czy Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych, ale także posłów na Sejm, urzędników państwowych oraz prokuratorów. Powołano również biegłych z zakresu nauk prawnych oraz medycznych.

    (Poseł Krystyna Skowrońska: Głośniej, panie pośle.)

    Od biegłych komisja odebrała pisemne opinie oraz jedną opinię w formie ustnej. Sporządzone opinie biegłych dostarczyły komisji wiadomości z zakresu wiedzy specjalistycznej, które były niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku prac, a w konsekwencji ustalenia nieprawidłowości, których dopuszczono się w związku z organizacją wyborów prezydenta w 2020 r.

    Termin wyborów, które z uwagi na rozprzestrzeniającą się od początku 2020 r. pandemię wirusa COVID miały się odbyć w formie głosowania korespondencyjnego, został wyznaczony przez ówczesną marszałek Sejmu panią Elżbietę Witek oczywiście na dzień 10 maja.

    W dniu 15 kwietnia PKW przedstawiła listę zarejestrowanych kandydatów na prezydenta w tych wyborach. Oczywiste wydawał się w tym czasie, iż wybory nie mogą odbyć się poprzez głosowanie w sposób tradycyjny, a konieczne będzie podjęcie wszelkich niezbędnych działań celem zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony zdrowia wyborców oraz osób zaangażowanych w organizację procesu wyborczego. W okresie poprzedzającym datę wyznaczonych wyborów prezydenta prowadzono prace legislacyjne umożliwiające przeprowadzenie wyborów. I tak odpowiednio w dniu 31 marca 2020 r. uchwalono ustawę umożliwiającą głosowanie korespondencyjne dostępne dla części społeczeństwa. Dalej, 6 kwietnia 2020 r., Sejm uchwalił ustawę umożliwiającą przeprowadzenie wyborów w formie wyłącznie korespondencyjnej. Niezależnie od oczywistych planów organizacyjnych sygnalizowanych wówczas w przestrzeni publicznej swoje zaniepokojenie wyraziły również Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych oraz Forum Związków Zawodowych Poczty Polskiej, przedstawiając swoje stanowisko w pismach skierowanych do Kancelarii Sejmu. Jak ustalono w toku prac komisji, szereg potencjalnych zagrożeń związanych z organizacją wyborów korespondencyjnych był sygnalizowany organom i osobom odpowiedzialnym za organizację tych wyborów, jednakże te stanowiska nie zostały wzięte pod uwagę i rozpatrzone przez osoby decyzyjne. Natomiast uporczywie zmierzano do przeprowadzenia głosowania w dniu 10 maja 2020 r. bez względu na ilość negatywnych opinii i niebezpieczeństw związanych z pandemią COVID.

    Przejdźmy dalej do opisu procesu zmierzającego do zorganizowania i przeprowadzenia wyborów. Podkreślenia wymaga, iż nadzorowanie tego procesu Rada Ministrów powierzyła Ministerstwu Aktywów Państwowych i Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Ministerstwo Aktywów Państwowych organizowało i prowadziło spotkania mające na celu opracowanie koncepcji organizacyjnej i wypracowanie razem z Pocztą Polską sposobu na bezpieczne wydrukowanie, skompletowanie, kolejno dostarczenie, odebranie i podliczenie kart wyborczych będących częścią tzw. pakietu wyborczego. Bardzo szybko zorientowano się, że Poczta Polska nie jest w stanie zorganizować samodzielnie całego procesu wyborczego, dlatego postanowiono zaangażować Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych. Zakres czynności poleconych do wykonania Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych podlegał procesowi dalszego zlecenia poprzez pozyskanie przez wytwórnię podwykonawców w postaci spółek sektora prywatnego. Jak ustaliła komisja, proces organizacyjny ze strony Ministerstwa Aktywów Państwowych koordynował ówczesny wiceminister Artur Soboń.

    W tym miejscu należy również przywołać decyzje wydane przez prezesa Rady Ministrów Mateuszu Morawieckiego na podstawie ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, których treść wskazywała m.in. na polecenie Poczcie Polskiej podjęcia i realizacji niezbędnych czynności zmierzających do przygotowania i przeprowadzenia wyborów korespondencyjnych czy polecenie Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych wydrukowania odpowiedniej liczby kart do głosowania, instrukcji głosowania korespondencyjnego oraz oświadczeń o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania niezbędnych do przeprowadzenia głosowania korespondencyjnego.

    Stworzono wówczas swojego rodzaju podział obowiązków organizacyjnych. I tak, minister aktywów państwowych został wyznaczony do nadzorowania czynności poleconych do wykonania Poczcie Polskiej. Natomiast w stosunku do Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych analogiczną funkcję miał pełnić właściwy minister do spraw wewnętrznych. Nie można tracić z pola widzenia, iż koronnym zadaniem, które leżało w zakresie obowiązków zarówno MAP, jak i MSW, było zawarcie umów ze spółkami mającymi wykonać określone czynności, które to umowy zapewniłyby finansowanie wydatków poczynionych w ramach procesu organizacji tych wyborów.

    Nie bez związku jest również fakt, iż na kanwie ustawy z 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa COVID de facto wyeliminowano... organizację wyborów - Państwową Komisję Wyborczą, a jej funkcję przekazano odpowiednio Poczcie Polskiej i Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych.

    Opisane dotychczas wątpliwości związane z legalnością działań podjętych przez ówczesną koalicję rządzącą celem przeprowadzenia wyborów korespondencyjnych doprowadziły do sprzeciwienia się tym działaniom przez część posłów Porozumienia Jarosława Gowina, która poprzez swoich przedstawicieli prowadziła z koalicjantami rozmowy odnośnie do zmiany formy przeprowadzenia wyborów, proponując przesunięcie tych wyborów na termin późniejszy, kiedy to według przewidywać sytuacja związana z rozprzestrzenianiem się COVID-19 mogła ulec stabilizacji.

    Na kilka dni przed planowaną datą wyborów prezes PiS Jarosław Kaczyński i lider Porozumienia Jarosław Gowin wydali oświadczenie, w którym poinformowali, iż doszli do porozumienia w sprawie przeprowadzenia wyborów, którego konsekwencją był fakt nieodbycia się wyborów 10 maja, co zostało stwierdzone uchwałą PKW. Następnie marszałek Sejmu Elżbieta Witek - pytanie, czy w granicach prawa - ponownie wyznaczyła termin wyborów, który tym razem został wskazany na dzień 28 czerwca 2020 r., kiedy to wybory odbyły się w formie tradycyjnej, z zachowaniem reżimu sanitarnego.

    Wobec zgromadzonych w toku prac komisji materiałów w postaci przede wszystkim dowodów z dokumentów, zeznań świadków ustalony stan faktyczny pozwala stwierdzić, iż odpowiedzialność poszczególnych osób należy podzielić na dwie grupy. Pierwsza to odpowiedzialność polityków, a druga to odpowiedzialność urzędników i menedżerów. Tym samym jako osoby odpowiedzialnalne za uchybienia w procesie organizacji wyborów w formie korespondencyjnej komisja wskazała następujące osoby.

    Po pierwsze, prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego. Myślę, że w tej sprawie wszyscy mamy jasne zdanie. Co więcej, mamy wyrok, prawomocny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dzisiaj naszą rolą jest tylko to, aby ten wyrok wykorzystać na kanwie odpowiedzialności karnej.

    Wskazała także szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Michała Dworczyka jako odpowiedzialnego za podjęcie wadliwych, nieuzasadnionych działań zmierzających do przeprowadzenia wyborów w formie korespondencyjnej, w tym za przygotowanie projektów decyzji, wprowadzenie w błąd prezesa Rady Ministrów oraz niepoinformowanie prezesa Radę Ministrów o zagrożeniach związanych z przeprowadzeniem tych wyborów.

    Ponadto wskazała także prezesa partii Prawo i Sprawiedliwość Jarosława Kaczyńskiego jako odpowiedzialnego za koordynowanie procesów decyzyjnych w ramach przeprowadzenia wyborów w trybie korespondencyjnym.

    Wskazała także marszałek Sejmu Elżbietę Witek w związku z niepodjęciem przez nią działań, pomimo iż na ręce ówczesnej marszałek Sejmu składane były liczne pisma informujące o zagrożeniach związanych z organizacją tych wyborów.

    Wskazała także ministra aktywów państwowych Jacka Sasina jako odpowiedzialnego za niezawarcie umowy z Pocztą Polską, mimo iż czynności polecone do wykonania Poczcie Polskiej, jak również treść decyzji prezesa Rady Ministrów zawierały polecenia do zawarcia takiej umowy.

    Wskazała także wiceministra aktywów państwowych Artura Sobonia jako odpowiedzialnego za przekroczenie uprawnień.

    Wskazała także innego wiceministra - Tomasza Szczegielniaka.

    Wskazała także ministra spraw wewnętrznych i administracji Mariusza Kamińskiego. Mimo że miał taki obowiązek, nie zawarł umowy z Polską Wytwórnią Papierów Wartościowych.

    Wskazała w końcu także ministra cyfryzacji Marka Zagórskiego jako odpowiedzialnego za niedopełnienie swoich obowiązków poprzez przekazanie danych osobowych z rejestru PESEL bez podstawy prawnej.

    Wskazała także prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych Jana Nowaka. I to jest aspekt, o którym - myślę - za mało mówimy, bo trzeba wskazać, że w jednym momencie w rękach osób fizycznych były dane wszystkich Polek i Polaków.

    Wskazała także członków Zarządu Poczty Polskiej Tomasza Zdzikota, Grzegorza Kurdziela, Jana Cicirko, Andrzeja Bodzionego, Pawła Przychodzenia i Tomasza Jankę jako osoby, które były odpowiedzialne za niedopełnienie obowiązków.

    Wskazała także członków Zarządu Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych Macieja Biernata, Piotra Ciompę i Tomasza Sztangę.

    Co ciekawe, jak przeanalizujemy kariery niektórych wymienionych przeze mnie osób, to okaże się, że po wykonaniu swojej, kolokwialnie mówiąc, roboty czy w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych, czy w Poczcie Polskiej, trafiły one do dobrze płatnych spółek Skarbu Państwa. Pytanie, czy to nie była nagroda za lojalność, za oddanie i za realizowanie poleceń, kiedy szli na rympał, bez podstawy prawnej.

    W toku prac komisji śledczej odbyło się 28 posiedzeń, podczas których komisja przysłuchała 29 świadków oraz przeprowadziła 1 konfrontację. Członkowie komisji śledczej zarówno z Koalicji Obywatelskiej, Polski 2050, Polskiego Stronnictwa Ludowego, jak i Lewicy podczas ok. 10 miesięcy prac zadali łącznie - uwaga - 6313 pytań, co stanowiło łącznie ok. 76% wszystkich zadanych pytań, których liczba wynosiła łącznie 8 tys. Jak widać, zaangażowanie polityków Prawa i Sprawiedliwości było dużo mniejsze. Łączna liczba pytań zadanych przez członków powołanych w skład komisji, a będących również członkami koalicji rządzącej w okresie, kiedy próbowano zorganizować wybory w formie korespondencyjnej, stanowi jedynie 17%.

    W ramach sprawozdania podsumowującego pracę komisji pięciu członków złożyło zdania odrębne: poseł Witold Tumanowicz oraz posłowie Krzysztof Szczucki, prof. Czarnek, Mariusz Krystian i Michał Wójcik. Komisja wskazuje (Dzwonek), iż złożone zdania odrębne nie polegają na ujawnionych w toku prac komisji ustaleniach faktycznych, ale stanowią jedynie polemikę polityczną. Złożone zdania odrębne nie podejmują tematyki interpretacji zdarzeń i uchybień, jakie miały miejsce, ale negują fakty, które komisja ustaliła w oparciu o dowody.

    Wskazana statystyka odzwierciedla stopień zaangażowania, przygotowania i rzetelności poszczególnych osób pracujących w celu, w jakim komisja śledcza została powołana. Powyższe daje także obraz nastawienia poszczególnych ugrupowań politycznych mających w myśl uchwały Sejmu RP powołującej komisję współdziałać w celu wyjaśnienia nieprawidłowości, do jakich niewątpliwie doszło podczas organizacji wyborów planowanych w formie korespondencyjnej, niezależnie od przynależności politycznej.

    Komisja wykonała swoją pracę. Teraz wszystko w rękach organów ścigania i sądów. Dziękuję. (Oklaski)